заходне...,
Першая састаўная частка складаных слоў, якая па значэнню адпавядае слову «заходні»: заходнебеларускі, заходнеславянскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
містра́ль, ‑ю, м.
Халодны і моцны паўночна-заходні вецер, які дзьме асабліва зімой на міжземнаморскім ўзбярэжжы Францыі.
[Фр. mistral, ад лац. magistralis — кіруючы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ва́карына ’валы вады на рацэ’ (Яшк.), вако́рына ’тс’ (КТС). Балтызм. Параўн. літ. vakarìnis ’вячэрні; заходні’, vakãris ’заходні вецер’ (Цыхун, Лекс. балтызм, 52). Суфікс адзінкавасці ‑ін‑ з’яўляецца не словаўтваральным сродкам, а вынікам перараскладання на беларускай глебе літоўскага слова. Вагары ’хвалі’ да вакар‑ына з азванчэннем г у інтэрвакальным становішчы пад магчымым уплывам вагацца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зака́тный (относящийся к закату) вячэ́рні, захо́дні, апо́шні;
зака́тный час вячэ́рняя часі́на;
зака́тный луч апо́шні (вячэ́рні) праме́нь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адлі́жны, ‑ая, ‑ае.
Які з’яўляецца ў выніку адлігі, звязаны з адлігай. [Красана] непакоіла, каб не хлынула адліжная вада на падрыхтаваную пляцоўку. Стаховіч. Заходні вецер даносіў той няўлоўны своеасаблівы пах снегу, які адчуваецца ў адліжныя дні. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падраён, ‑а, м.
Частка раёна, падпарадкаваная ў якіх‑н. адносінах раёну. На тэрыторыі Беларусі вылучаюць тры кліматычныя раёны: паўночны, сярэдні і паўднёвы.. Сярэдні раён падзяляецца ў кліматычных адносінах на два падраёны: заходні і ўсходні. Прырода Беларусі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Па́трубак 1 ’кароткая труба, адвод ад асноўнага рэзервуара’ (ТСБМ). З рус. па́трубок ’меншае адгалінаванне трубы’. Утворана на рус.-моўнай тэрыторыі пры дапамозе прыстаўкі па‑ (< прасл. ‑pa) і суфікса ‑ъkъ ад труба́ (гл.).
Патрубак 2 ’салавей заходні’ (Інстр. II). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адлі́га, ‑і, ДМ ‑лізе; Р мн. ‑ліг; ж.
Пацяпленне пасля марозу зімой, з павышэннем тэмпературы вышэй нуля. З раніцы павеяў заходні вецер, нагнаў хмар і прынёс адлігу. Чарнышэвіч. Адліга. Капае са стрэх, І вецер дзьме вільготны з поўдня, Счарнеў і асядае снег. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панто́н, ‑а, м.
1. Пласкадоннае судна, якое служыць апорай для наплаўнога моста або для падтрымкі на вадзе якіх‑н. збудаванняў. У першы рэйс пантонаў, які прадаўжаўся 50 хвілін, было перакінута на заходні бераг 250 байцоў. «Беларусь». Ля самай вады ляжалі непрыбраныя бярвенні — праз раку будаваўся часовы мост на пантонах. Савіцкі. // Наплаўны мост, збудаваны на такіх суднах. Навесці пантон.
2. Спец. Прыстасаванне для падымання суднаў, якія затанулі.
[Фр. ponton.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Казе́льчык ’конік’ (ашм., смарг., Шатал.). Рэгіянальнае ўтварэнне ад асновы казёл- ’маленькі казёл’, што або паводле паводзін насякомага, якое скача, або семантычная калька ці субстытуцыя такіх назваў, як конік, кабылка і пад. Звяртае на сябе ўвагу заходні рэгіён фіксацыі лексемы, аднак структурныя адпаведнікі ёсць і ў рус. гаворках. З суседніх можна прывесці смал. козельчик ’казляня’, росл., смал. ’узоры, якія маюць выгляд рагулек’, бран. ’дэталь калаўрота’, смал. ’кветка’, ’грыб масляк’; гэтыя прыклады сведчаць, што бел. казельчык магло быць пераносам з *казельчык ’казляня’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)