◎ Пла́віца ’маленькая лодка, выдзеўбаная з цэлага ствала дуба’ (пін., Маслен.). З польск. plawica ’пласкадонка, зробленая з аднаго кавалка дрэва’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жо́луд, ‑а, М ‑дзе; мн. жалуды, ‑оў; м.
Плод дуба. Пад дубамі зямлю густа ўсцілалі жоўта-зялёныя жалуды. Шамякін. Выйшлі вепры жалудоў Пашукаць каля дубоў. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарні́ла, -а, н.
Водны раствор якога-н. каляровага рэчыва, прызначанага для пісання.
Пісаць чарнілам.
Чорнае ч.
○
Сімпатычнае чарніла — бясколерная або слаба афарбаваная вадкасць, якая выкарыстоўваецца ў тайнай перапісцы.
|| прым. чарні́льны, -ая, -ае.
Ч. прыбор.
Чарнільная пляма.
○
Чарнільны арэшак — арэхападобная чорная нарасць на лісці дуба і некаторых іншых дрэў, якая раней служыла для вырабу чарніла.
◊
Чарнільная душа (уст., неадабр.) — пра канцылярскага чыноўніка-фармаліста.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наабло́мваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Абламаць вялікую колькасць чаго‑н. Наабломваць галін. □ Успамінаю, як маці мяне .. пасылала на суседскі двор — папрасіць ды наабломваць з іхняга дуба лісту ў агуркі. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разві́слы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і развесісты. Раман Шулядзяк толькі што адпрог з плуга каня і пусціў яго папасвіцца ў маладым дубняку над ярам, а сам разлёгся пад ценем развіслага дуба. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
учыні́цца, учыніцца; зак.
Разм. Здарыцца, адбыцца. Маці не стала дапытвацца, што ж такое ўчынілася між сынам і суседам. Мележ. — Што за шум у бары ўчыніўся? — А камарык там з дуба зваліўся. Багдановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карачу́н / тут ему́ и карачу́н пришёл прост. тут яму́ і капу́т (каю́к, кане́ц) прыйшо́ў, тут ён і ду́ба даў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Слу́па, слупа́ прысл. ‘дубка (станавіцца)’, слупка́ ‘тс’ (ганц., шчуч., Сл. ПЗБ), слупкава́ць ‘станавіцца дубка’ (іўеў., там жа). Да слуп (гл.) па тыпу прыслоўяў на ‑а, параўн. ду́ба, стаяка́ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ На́дубень ’намаразень’ (свісл., Шатал.). З *на‑дълб‑ень, гл. кадаўба, відаць, збліжанае з дуб (бо часцей рабілася з дуба?), ці пераасэнсаванне ўнутранай формы тэрміна на‑ мараз‑ень з наступным калькаваннем, параўн. надубецца ’намерзнуцца’ (Сцяшк. Сл., Сцяц.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пле́сці несов., прям., перен. плести́; (свивая, скручивая — ещё) вить;
пле́сці се́тку — плести́ сеть;
пле́сці вянкі́ — плести́ (вить) венки́;
што ты там пляце́ш? — что ты там плетёшь?;
◊ пле́сці лухту́ — нести́ вздор;
пле́сці з ду́ба ве́цце; пле́сці смаляно́га ду́ба — городи́ть околе́сицу;
пле́сці кашалі́ з ла́пцямі — нести́ чушь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)