пагі́бель², -і, ж.
У выразах: у тры пагібелі гнуцца (сагнуцца) (разм.) —
1) вельмі нізка згінацца (сагнуцца);
2) перан. празмерна ўгоднічаць перад кім-н.; гнуць у тры пагібелі каго (што) — вельмі жорстка ўціскаць, прыгнятаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перекорёживать несов., прост.
1. (корёжить) караба́ціць, гнуць;
2. (сводить судорогами) безл. ку́рчыць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гбаць ’гнуць; складваць, скручваць, мяць’ (Нас.), ’гнуць’ (Касп., Сл. паўн.-зах.). Ст.-рус. гба́ти ’гнуць’. Магчыма, сюды ж славац. hbať ’рухаць’, н.-луж. gbaś ’рабіць, выконваць’. Дзеяслоў *gъbati звязваюць этымалагічна з *gъbnǫti (> бел. гнуць, рус. гнуть і г. д.). Гл. Трубачоў, Эт. сл., 7, 187–188.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Агіна́цца ’увільваць’ (БРС), ’гультаяваць, туляцца’ (Некр.) да гнуць. Семантычнае развіццё: ’гнуць’ > ’адхіляцца ад прамога шляху’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нагну́ць, -гну́, -гне́ш, -гне́; -гнём, -гняце́, -гну́ць; -гні́; -гну́ты; зак.
1. што. Сагнуўшыся, нахіліць, накіраваць уніз.
Н. галаву.
Н. галінку дрэва.
2. чаго. Нарабіць, нарыхтаваць нейкую колькасць чаго-н. гнутага.
Н. дуг.
|| незак. нагіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 знач.); наз. нагіна́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ка́рак, ‑рка, м.
Разм. Задняя частка шыі ў жывёлы і чалавека. Аграмадны, мускулісты, з высокім гарбатым каркам,.. [зубр] стаяў нібы абліты з бронзы. Краўчанка.
•••
Браць (узяць) за карак гл. браць.
Гнаць у карак гл. гнаць.
Гнуць карак гл. гнуць.
Даць па карку гл. даць.
Мець галаву (на карку) гл. мець.
Сесці на карак каму гл. сесці.
Стаяць над каркам гл. стаяць.
Сядзець на карку у каго гл. сядзець.
кара́к,
гл. каракі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
горб горб, род. гарба́ м.;
◊
свои́м горбо́м сваі́м гарбо́м;
гнуть горб, уст. гнуць горб;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абагну́ць, -гну́, -гне́ш, -гне́; -гнём, -гняце́, -гну́ць; -гні́; -гну́ты; зак.
1. каго-што. Абысці, аб’ехаць кругом; пайсці, паехаць у абход чаго-н.
А. лес.
2. што. Згінаючы што-н., абкруціць вакол чаго-н.
А. бочку абручом.
|| незак. агіба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е, абгіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і агіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пагі́бель ж. ги́бель; па́губа; поги́бель;
◊ гнуць (гну́цца) у тры ~лі — гнуть (гну́ться) в три поги́бели
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Бгаць ’гнуць, мяць, камячыць’. Рус. бгать, укр. бга́ти. Цёмнае слова. Паводле адной версіі, усх.-слав. *бъгати < гъбати (да слав. gъb‑ ’гнуць’). Бернекер, 366; Міклашыч, 82; Праабражэнскі, 1, 192. Патабня (РФВ, 4, 125) і Ільінскі (РФВ, 62, 254) параўноўваюць бгати з ст.-інд. bhujáti ’гне’, гоц. biugan, ням. biegen ’гнуць’ (параўн. яшчэ Траўтман, 39). Некаторыя заўвагі Фасмер, 1, 140.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)