імча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; незак.

1. каго-што. Вельмі хутка везці, несці каго-, што-н.

Поезд імчыць пасажыраў.

2. Тое, што і імчацца (разм.).

Сані і. з гары.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гар (род. га́ру) м., в разн. знач. гарь ж.;

па́хне га́рам — па́хнет га́рью;

лясны́я га́ры — лесны́е га́ри;

◊ гары́ яно́ га́рам! — пропади́ оно́ про́падом!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вяршы́ня, -і, мн. -і, -шы́нь, ж.

Самы верх, верхняя частка (гары, дрэва і пад.).

В.

Гімалаяў.

Вяршыні дубоў.

На вяршыні славы (перан.). В. вугла (пункт перасячэння дзвюх прамых, што ўтвараюць вугал).

|| прым. вяршы́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

асы́пак, ‑пку, м.

Тое, што асыпалася з гары ў выніку разбурэння пароды.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гара́, -ы́, мн. го́ры і (з ліч. 2, 3, 4) гары́, гор, ж.

1. Значнае ўзвышша, што ўзнімаецца над мясцовасцю або выдзяляецца сярод іншых узвышшаў.

Каўказскія горы.

Спускацца з гары.

Снежная г.

2. толькі мн. Горная краіна, гарыстая мясцовасць.

Жыхары гор.

Паход у горы.

3. перан., чаго, з чаго. Вялікая колькасць чаго-н. складзенага ў кучу.

Г. дроў.

Горы кніг.

4. Памяшканне, прастора паміж столлю і дахам у будынку; гарышча.

Злажыць сена на гару.

Зёлкі сушаць звычайна на гары.

5. (з прыназ. «у», «з», «на»). Вышыня, верх.

Шум чуўся з гары.

◊

Абяцаць залатыя горы — абяцаць надта многа.

Гарою стаяць за каго-што — усімі сіламі абараняць.

Горы варочаць — вельмі многа рабіць.

Горы вярнуць на каго (разм., неадабр.) — няславіць каго-н., гаварыць пра каго-н. многа непрыемнага.

Горы перавярнуць — зрабіць вельмі значную работу.

Не за гарамі —

1) пра нешта блізкае, што хутка наступіць;

2) блізка, недалёка (быць, знаходзіцца).

|| памянш. го́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж. (да 1 і 3 знач.).

|| прым. го́рны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Г. хрыбет.

Горная краіна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

падго́р’е, ‑я, н.

Ніжні схіл гары, які пераходзіць у раўніну. Паўднёвае падгор’е Каўказскіх гор.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́паўзці, -зу, -зеш, -зе; вы́паўз, -зла; -зі; зак.

1. Выйсці паўзком, паўзучы.

В. праз шчыліну.

2. Павольна рухаючыся, з’явіцца.

З травы выпаўзла вужака.

З-за гары выпаўз аўтобус (перан.).

|| незак. выпаўза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і выпо́ўзваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

скаці́цца, скачу́ся, ско́цішся, ско́ціцца; зак.

1. Коцячыся па паверхні, спусціцца, з’ехаць, упасці.

Мячык скаціўся з гары.

2. перан. Адысці, адступіць (звычайна ад чаго-н. перадавога, прагрэсіўнага).

С. ў балота бюракратызму.

|| незак. ско́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца; наз. ско́чванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

выно́сны, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і выносісты. На высокай гары маячаць старыя выносныя сосны. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адко́с, -у, м.

1. Адхон, нахільная паверхня гары і пад.

А. узгорка.

2. Бакавая нахільная паверхня дарожнага насыпу.

Адкосы дарог.

Умацаваць а.

3. Нахільная паверхня чаго-н., якая ідзе пад вуглом (спец.).

|| прым. адко́сны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)