Віхру́н ’рыжаваты голуб з каўняром з пер’я з абодвух бакоў шыі’ (БРС). Рус. вихру́н ’тс’. Да віхор. Гл. Фасмер, 1, 324.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
флегма́тык, ‑а, м.
Чалавек флегматычнага тэмпераменту. Нарэшце вядомы на ўвесь горад фотакарэспандэнт Пеця Чарнавус, душа хлопец, флегматык у працы і віхор у гульні, адчыніў дзверы. Шамякін.
[Ад грэч. phlegmaticos.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хуткабе́жны, ‑ая, ‑ае.
Кніжн. Хуткі ў руху. Дзе хуткабежных рэк задор, Дзе вадаспады, як віхор, Спачын чакае нас. Ліхадзіеўскі. // Які хутка праходзіць, кароткі ў часе. Хуткабежныя гадзіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
электры́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Разм.
1. Электрычная чыгунка.
2. Поезд такой чыгункі. Спазніцца на электрычку. □ Да перона, нібы віхор, падляцела электрычка. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцюдзёна, безас. у знач. вык.
Разм. Пра нізкую тэмпературу паветра. Ля кручы было сцюдзёна, дзьмуў золкі вецер. Быкаў. Віхор пачаў круціць, Маланка заіграла — І сцюдзёна і жудасна зрабілася. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасваво́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак.
Сваволіць некаторы час. Пеця любіў пасваволіць, а часам і пакрыўдзіць каго-небудзь з аднагодкаў. Сіняўскі. Толькі бліснуць маланкі, Віхор Раскалыша Нарачы далі, Выплывае з глыбіняў вугор Пасваволіць на хвалі. Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вяхра́нец ’нячысцік’ (Бяльк.). Зыходзячы з семантыкі, верагодней усяго параўноўваць з віхар ’нячысты дух’, віхор ’чуб’. Да першага параўн. рус. дыял. вихорный ’род міфічнай істоты’, смал. вихровой ’дух, які жыве ў віхры’ і да т. п. Да віхор ’чуб’; параўн. бел. хахлаты ’нячысцік’. Пярэчыць гэтай думцы наяўнасць я < і ў першым складзе перад націскам, аднак не выключана, што трэба аднаўляць форму *вехранец. Для такога тлумачэння параўн. рус. дыял. ве́харь і вехо́рь ’моцны вецер, віхар’. Здаецца, аднак, што можна лёгка вытлумачыць я і як вынік «гіпер’якання», выпадкі якога вядомы на сумежных тэрыторыях.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
плёснуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Плюхнуць. [Люська] ўжо ўслухоўваецца ў гукі з ракі, дзе толькі што плёснуў сом і куды ўсё гэтак жа застыгла пазірае Сабіна. Ракітны. Віхор ашалеўшы, сляпы З сіняга возера На бераг хвалямі плёснуў. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
віно́ўнік, ‑а, м.
1. Той, хто вінаваты ў чым‑н. Калі здаралася, што хто-небудзь крыўдзіў Толіка,.. Алёша, як віхор, налятаў на віноўніка, гатовы з ім сурова разлічыцца. Васілевіч.
2. Той, хто з’яўляецца прычынай чаго‑н. Віноўнік урачыстасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
агалі́ць, агалю́, аго́ліш, аго́ліць; аго́лены; зак., каго-што.
1. Зняць адзенне, покрыва, верхні слой і пад.
Вясною аголіцца і выгарыць на сонцы бераг.
2. Пазбавіць дрэвы лісця і пад.
Віхор агаліў таполі.
3. перан. Зрабіць безабаронным, адкрытым для ворага.
А. фронт.
А. левы фланг.
4. перан. Выявіць сваю сутнасць, свой сапраўдны змест; стаць відавочным.
|| незак. агаля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і аго́льваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. агале́нне, -я, н. і аго́льванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)