Разво́й ’свабода, прастор’ (Сцяшк.), ст.-бел. развой ’разгляд, вырашэнне (справы)’ (Ст.-бел. лексікон); рус. дыял. разво́й ’размотка, раскручванне’, польск. rozwój ’развіццё’ і пад. Ад разві́ць (гл. развіцца), як разбой (гл.) ад разбіць; відаць самастойныя ўтварэнні ў славянскіх мовах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
метадало́гія, ‑і, ж.
Вучэнне аб метадзе навуковага даследавання. Катэгорыя формы і зместу вельмі складаная агульнафіласофская праблема, правільнае вырашэнне якой з’яўляецца неабходнай умовай навуковай метадалогіі і тэорыі творчасці. «Беларусь».
[Ад грэч. methodos — метад і logos — вучэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
валаво́дзіць, ‑воджу, ‑водзіш, ‑водзіць; незак.
Разм. Наўмысна зацягваць вырашэнне якой‑н. справы; валакіціць. [Васіль Ціханавіч:] — І пасеялі б не пазней, калі б гэты куркуль Пятроў не валаводзіў з насеннем... Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кардына́льны, ‑ая, ‑ае.
Галоўны, важны, самы істотны. Кардынальнае пытанне. Кардынальныя праблемы. Кардынальныя змены. □ На вопыце палітычнай барацьбы працоўныя пераконваліся, што кардынальнае вырашэнне нацыянальнага пытання можа даць толькі перамога сацыялістычнай рэвалюцыі. «Полымя».
[Ад лац. cardinalis — галоўны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узбудзі́ць, -уджу́, -у́дзіш, -у́дзіць; -у́джаны; зак.
1. гл. будзіць.
2. каго-што. Прывесці ва ўзбуджальны стан.
У. хворага.
У. нервы.
3. што. Выклікаць, абудзіць у кім-н. якія-н. пачуцці, думкі, стан.
У. рэўнасць.
У. апетыт.
У. цікаўнасць.
4. што. Паставіць, вынесці на абмеркаванне, вырашэнне.
У. крымінальную справу.
У. пытанне.
|| незак. узбуджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. узбуджэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паліяты́ў, ‑тыву, м.
Кніжн.
1. Лякарства або іншы сродак, які дае часовую палёгку хвораму, але не вылечвае хваробы.
2. перан. Сродак, які ўяўляе сабой частковае вырашэнне задачы, які дае часовы выхад з цяжкага становішча.
[Фр. palliatif.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штурха́ч, ‑а, м.
Спец.
1. Дэталь, прыстасаванне для падштурхоўвання чаго‑н. Штурхач клапана.
2. Дапаможны паравоз у хвасце поезда.
3. Спец. Буксірнае судна, якое штурханнем рухае баржы.
4. Разм. Чалавек, якому даручана паскорыць вырашэнне якой‑н. справы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наро́днасць, ‑і, ж.
1. Устойлівая агульнасць людзей, заснаваная на агульнасці мовы, тэрыторыі, эканамічнага жыцця і культуры, якая складаецца ў працэсе разлажэння племянных адносін і папярэднічае нацыі. Горскія народнасці. Народнасці Поўначы.
2. Тое, што і народ (у 2 знач.).
3. Нацыянальная, народная самабытнасць; вырашэнне рыс народнай культуры. Народнасць савецкай культуры. Народнасць паэзіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сты́мул, ‑у, м.
Пабуджальная прычына, якая падахвочвае на ажыццяўленне чаго‑н. Стымул росту. Стымул павышэння прадукцыйнасці працы. □ Паспяховае і справядлівае вырашэнне нацыянальнага пытання ў СССР на аснове прынцыпаў марксізма-ленінізма дало новы стымул вызваленчай барацьбе народаў каланіяльных і залежных краін. «Звязда». [Ліннік:] — Культурна-асветная работа ёсць найвялікшы стымул ва ўмацаванні працоўнай дысцыпліны. Савіцкі.
[Лац. stimulus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
галасава́нне, ‑я, н.
Падача галасоў у час выбараў або пры калектыўным вырашэнні якога‑н. пытання; выбары або вырашэнне якога‑н. пытання шляхам падачы галасоў. У велізарным.. памяшканні гарадскога тэатра, дэлегаты сядзелі ў радах на крэслах і чакалі галасавання рэзалюцый. Галавач.
•••
Адкрытае галасаванне — галасаванне шляхам падняцця рук.
Закрытае (тайнае) галасаванне — галасаванне падачай непадпісаных бюлетэняў або каляровых шароў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)