шы́каць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
1. на каго (што). Вымаўляць гук «ш-ш!», стараючыся супакоіць каго-н.
Што ты на мяне шыкаеш, не даеш слова сказаць.
2. Гукамі «ш-ш!», шумам выражаць незадавальненне.
Ш. пасрэднаму дакладчыку.
|| зак. ашы́каць, -аю, -аеш, -ае (да 2 знач.).
|| аднакр. шы́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 знач.).
|| наз. шы́канне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
выража́ть несов.
1. (обнаруживать) выяўля́ць; (показывать) пака́зваць; (передавать) перадава́ць; (отражать) адлюстро́ўваць;
карти́на выража́ет за́мысел худо́жника карці́на выяўля́е (перадае́) заду́му мастака́;
лицо́ выража́ло гнев твар адлюстро́ўваў гнеў;
2. (высказывать) выка́зваць;
красноречи́во выража́ть свои́ мы́сли красамо́ўна выка́зваць свае́ ду́мкі;
3. мат. выража́ць;
выража́ть в ци́фрах выража́ць у лі́чбах;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шуме́ць¹, -млю́, -мі́ш, -мі́ць; -мі́м, -міце́, -мя́ць; -мі́; незак.
1. Утвараць, рабіць шум (у 1 знач.).
Шуміць бор.
Шуміць дождж.
Шуміць у галаве (няясна ў думках ад стомленасці, моцнага перажывання, ап’янення). У вушах шуміць (пра слыхавое раздражненне).
2. Гучна выражаць незадаволенасць, сварыцца, крычаць.
Няма чаго ш. з-за дробязі.
3. Ажыўлена абмяркоўваць што-н., рабіць прадметам усеагульнай увагі.
Ш. пра свае дасягненні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мі́міка ’рухі мышцаў твару’, ’мастацтва выражаць пачуцці і настрой рухамі мышцаў твару’ (ТСБМ). Паводле Крукоўскага (Уплыў, 77), з рус. мовы. Далей указваюць на ст.-грэч. крыніцу запазычання (Ин. сл.₁₆, 321) μιμικός ’мімічны’. У сапраўднасці ж з с.-лац. ars mimica ’мастацтва жэстаў’, якое са ст.-грэч. μιμική τέχνη ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вайця́ць ’надакучліва гаварыць’ (Мядзв., Сцяц., Бір. Дзярж.); ’спрачацца, дамаўляцца’ (Сцяшк. МГ); ’рабіць вымову, упікаць’ (КЭС). Укр. вайтяти ’выражаць незадавальненне; гаварыць’. Беларуска-ўкраінская ізалекса балтыйскага паходжання; літ. vaitóti ’вохкаць, стагнаць’ (Непакупны, Бел.-укр. ізал., 53–54; Весці АН БССР, 1969, 4, 132; J. Safarewicz, Ze słownictwa bałto-sł. Studia językozn., 1967, 254; Блесэ, KZ, 75, 1957, 91–121).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́разіць (БРС). Рус. вы́разить, укр. ви́разити, польск. wyrazić ’выразіць, паказаць’, чэш. vyraziti ’выгнаць, выразіць’. Ад раз (гл.). У рус. і чэш. калька ням. ausdrücken ’выціскаць, выражаць’, якое ў сваю чаргу з’яўляецца калькай лац. exprimere ў некаторых яго значэннях (Мейе, 247; Шанскі, 1, В, 230 і наст.). У беларускай мове выразіць і выраз, магчыма, калька польск. або рус. слоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ста́віцца 1, ‑віцца; незак.
Зал. да ставіць.
ста́віцца 2, стаўлюся, ставішся, ставіцца; незак.
Праяўляць, выражаць свае адносіны да каго‑, чаго‑н. Мясцовыя людзі .. заўсёды з насцярогай ставяцца да чужых. Навуменка. Таццяна радасна ажывілася — ёй надзвычайна прыемна было, што Зелянюк ставіцца да яе з шчырай даверлівасцю і нават радзіцца з ёй. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усміха́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Выражаць усмешкай радасць, задаволенасць, іронію, пагарду і пад. Маці дабрадушна ўсміхаецца і ледзь наспявае адказваць.. [жанчыне]. Васілевіч. Галя ўсміхалася жыццярадасна і шчыра, яна расчырванелася, нібы маладуха. Марціновіч. Заўсёды ён усміхаўся, і яго вочы іскрыліся такой радасцю, што Новікаў таксама не мог стрымацца, і ён смяяўся разам з Ільічом. Мяжэвіч. // Усмешкай выражаць свае адносіны да каго‑, чаго‑н., адказваць на што‑н. [Зося] ўсміхалася Галене і з замілаваннем глядзела, як тая вітаецца з бацькам яе. Чорны. / у перан. ужыв. Я адзін пайшоў дарогай І, не гледзячы на месяц, Што халодна ўсміхаўся, Пра яе [дзяўчыну] з тугой нязвыклай Думаў так і думаў гэтак... Панчанка. Зводдаль светла ўсміхаецца хата, І, расхрыстаны, юны, без шапкі, У прадчуванні вялікага свята Я прыношу яловыя лапкі. Гаўрусёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мі́міка, ‑і, ДМ ‑міцы, ж.
1. Рухі мышцаў твару, якія выражаюць перажыванні, пачуцці, настрой. [Багуцкі] прыглядаўся да людзей, да іх твараў, рабіў здагадкі аб іх настроях па іх знешняму выгляду, па рухах, па ледзь улоўнай міміцы. Лынькоў.
2. Мастацтва выражаць пачуцці і настрой адпаведнымі рухамі мышцаў твару. Заікам цяжка гаварыць, таму пры размове яны дапамагаюць сабе мімікай. Карпюк.
[Ад грэч. mimikós — пераймальны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крыві́цца, крыўлюся, крывішся, крывіцца; незак.
1. Станавіцца крывым, выгнутым, перакрыўленым. Хата крывіцца. Туфлі крывяцца. □ Асіны на бок крывяцца, І дым ад комінаў кладзецца пад плотам. Куляшоў. // Перакошвацца ў грымасе (пра твар, губы, рот і пад.). [Ермакоў] думаў аб нечым непрыемным, куткі яго тонкіх губ незадаволена крывіліся. Мележ. // Быць незадаволеным чым‑н., выражаць нязгоду з чым‑н. І скардзіўся на ўсё, на ўсіх крывіўся: Наследнік ёсць, а спадчыны няма. Панчанка.
2. Зал. да крывіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)