Ваг 1 ’рычаг для падняцця цяжару’ (Клім.), вага ’ўмацаваная на сасе перакладзіна, якая служыць для даставання вады са студні’ (Юрч.); ’палка для ўскладання рознага цяжкага грузу на воз’ (Інстр. I); ’рычаг для падымання бярвення’ (Інстр. II). Да вага (гл.). Серб.-харв. ва̑г ’рычаг’ дазваляе меркаваць, што гэта значэнне з’яўляецца праславянскім.

Ваг 2 ’від павіннасці пражай у час прыгону’ (Шатал.). Да вага. Форма м. р. можа быць вытлумачана ўплывам рус. вес.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ва́жыць несов.

1. ве́шать, взве́шивать; отве́шивать;

в. багаж — ве́шать (взве́шивать) бага́ж;

2. (иметь какой-л. вес) ве́сить, тяну́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

удзе́льны I (у чым) прича́стный (к чему)

удзе́льны II ист. уде́льный;

у. князь — уде́льный князь

удзе́льны III уде́льный;

○ ~ная вага́ — уде́льный вес

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ва́жкі

1. (имеющий большой вес) ве́ский, тяжёлый, уве́систый;

2. весо́мый;

3. перен. ве́ский, убеди́тельный, полнове́сный, си́льный;

~кія до́вады — ве́ские (полнове́сные, си́льные) до́воды (доказа́тельства)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Плюва́ць ’пляваць’ (Нас.; Растарг.; шчуч., Сл. ПЗБ), плювака ’хто часта плюе’ (Нас.); укр. плювати, рус. плевать, дыял. плювать ’тс’, польск. pluć, plwać, н.-луж. pluwaś, дыял./;/ш’, в.-луж. pluwać, чэш. pliti, кніжн. phati < ст.-чэш. ρΓναίΐ. літарат. plivati, славац. рГш© pľvať, славен. pljuvati, рэз’ян. pjuval, серб.-харв. тъувати, макед. гілю вес дыял. ivijyea. балг. плюя, плювам, ц.-слав. пльвати, плювати ’пляваць’. Прасл. *рГий, *plʼbvati (Бязлай, 3, 59) ці *pjuii, *pjьvati (Фасмер, 3, 291; Банькоўскі, 2, 613), роднаснымі з’яўляюцца: літ. spiauti, лат. spĮaut ’пляваць’, ст.-грэч. πτύω ’плюю’, гоц. speiwan ’пляваць’, ст.-інд. sthlvati ’плюе’ < і.-е. *speu‑ (Міклашыч, 251; Траўтман, 276; Френкель, 866; Махэк₂, 461). Сюды ж ашм. плаваць ’тс’ (Стан.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

цени́ться

1. прям., перен. цані́цца;

деловы́е лю́ди ценятся в о́бществе дзелавы́я лю́дзі цэ́няцца ў грама́дстве;

цени́ться на вес зо́лота цані́цца на вагу́ зо́лата;

2. страд. цані́цца, ацэ́ньвацца; шанава́цца; см. цени́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ва́жыцца I несов.

1. (определять свой вес путём взвешивания) взве́шиваться;

2. страд. ве́шаться, взве́шиваться; отве́шиваться; см. ва́жыць 1

ва́жыцца II несов., разг. норови́ть, намерева́ться;

в. ўда́рыць — норови́ть (намерева́ться) уда́рить

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зо́лото зо́лата, -та ср.;

чёрное зо́лото (нефть) чо́рнае зо́лата;

не всё то зо́лото, что блести́т не ўсё то́е зо́лата, што блішчы́ць;

на вес зо́лота на вагу́ зо́лата;

олимпи́йское зо́лото алімпі́йскае зо́лата.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Вёска ’сялянскае паселішча, сяло, сельская мясцовасць’ (КТС, БРС, Нас., Касп., Гарэц.), весь ’тс’ (Гарэц.). Укр., рус. уст. весь ’вёска’, ст.-рус. веска ’вёсачка’, весь, вьсь ’вёска, паселішча, квартал горада’ (X ст.), польск. wieś ’вёска’, каш. vjes ’тс’, палаб. vas ’вёска, горад’, н.-луж. wjas, wjaska ’вёска’, в.-луж. wjes, чэш. ves ’тс’, славац. уст. ves ’малая вёска’, славен. vâs, серб.-харв. *вас, балг. вес (толькі ў геаграфічных назвах), ст.-слав. вьсь. Мае адпаведнікі ў і.-е. мовах: літ. viešpat(i)s ’гаспадар, пан’, лат. vìesis ’госць, прышлы чалавек’, ст.-прус. waispattin ’гаспадыню’, ст.-інд. viśpati ’гаспадар’, viśpatni ’гаспадыня’, алб. amvisë ’тс’, ст.-інд. viś‑ ’дом, жыллё’, veśás ’сусед’, грэч. Ϝοἶκος, авест. vĩs‑, ст.-перс. viϑ ’дом’, алб. vis ’месца, мясцовасць, плошча’, лац. vīcus ’паселішча’, гоц. weihs ’вёска’. Узыходзіць да і.-е. *u̯ei̯kʼ‑ (*u̯ikʼ‑) *u̯oi̯kʼ‑o ’дом, жыллё’. Звязана, відавочна, з прасл. *věs‑ ’род, дом’ (Мартынаў, Зб. Аванесаву, 190–192). Гл. таксама Праабражэнскі, 1, 80; Вондрак, Sl. Gr., 1, 346; Траўтман, 363; Вальдэ-Гофман, 2, 782–3; Фасмер, 1, 305; Голуб-Копечны, 412–3; Брукнер 618–9; Махэк₂, 684–5; Скок, 3, 567; БЕР, 1, 137; Шанскі, 1, В, 76; КЭСРЯ, 78; Рудніцкі, 1, 373.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

забо́йны I (для шахты, рудника) забо́йный;

з. механі́зм — забо́йный механи́зм;

~нае мацава́нне — забо́йное крепле́ние

забо́йны II

1. (о скоте) убо́йный, забо́йный;

~ная жывёла — убо́йный (забо́йный) скот;

з. пункт мясакамбіна́та — забо́йный (убо́йный) пункт мясокомбина́та;

2. воен. убо́йный;

~ная сі́ла аско́лка — убо́йная си́ла оско́лка;

○ ~ная вага́ — спец. убо́йный вес

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)