муфло́н, ‑а, м.
Дзікі горны баран сямейства пустарогіх, які звычайна сустракаецца на астравах Міжземнага мора.
[Фр. moufflon ад іт. muffolo.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цыга́йскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да асобай пароды авечак з аднароднай тонкай воўнай. Цыгайская парода авечак. Цыгайскі баран.
[Ад ням. Ziege — каза.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прылу́жны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца, размяшчаецца каля лугу. У тым баку, дзе была рэчка і адкуль нясло набраклым прылужным хмызняком, забляяў баран — начная птушка. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таўстаро́г, ‑а, м.
Парнакапытная жывёліна сямейства пустарогіх, якая мае вялікія рогі і дасягае 140 кг вагі, водзіцца ў Паўночна-Усходняй Азіі і Паўночнай Амерыцы; снежны баран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
медве́дка ж.
1. зоол. мядзве́дка, -кі ж.;
2. техн. мядзве́дка, -кі ж.;
3. плот. бара́н, -на́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Куцава́ць 1 ’тармасіць’ (Сцяшк. Сл.). Відаць, да *куксаваць, кукса (гл.).
◎ Куцава́ць 2 ’патрабаваць злучкі (пра авечку)’ (Сцяшк.), параўн. рус. куцай ’непакладаны баран’, якое цюрк. паходжання (тур. кос ’баран’) (Фасмер, 2, 437).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Баранец ’расліна дзераза, Lycopodium selago L.’ (Кіс.). Рус. бара́не́ц, укр. баране́ць ’Lycopodium complanatum’ («вовча лапа»). Ад бара́н ’баран’. Лісце гэтай расліны пакрытае нібы авечым руном, шэрсцю. Ад баранец, магчыма, утварылася назва бронец (бране́ц), гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бара́нчыкі ’ўключыны ў лодцы’ (Маслен.). Бясспрэчна, вытворнае (семантычна) да бара́н ’баран’. Бараном называюць розныя драўляныя прылады, не толькі вялікія, але пэўнай формы (калодкі і г. д.). Гл. падрабязна Ісерлін, РЯШ, 1940, 4, 20–23.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Марга́ль ’баран-вытворнік’ (браг., Шатал.). Да марка́ль (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Марка́ль, морка́ль ’баран-вытворнік’, (зневаж.) ’чалавек, які гаворыць непрыемным хрыпатым голасам’ (Янк. 1, Некр.; хойн., рэч., Мат. Гом.; мазыр., лун., Шатал.; Ян.). Складае бел. паўд.-слав. ізалексу: серб.-харв. мр̏каљ ’казёл’, ’баран’, балг. мъркалец ’баран’; лексемы ўтвораны ад дзеяслова серб.-харв. мр́кати (се), мр̏кати, омркати ’спарвацца (пра козы, авечкі, рыбы)’, ст.-слав. мръкати ’тс’, ’бляяць’. Паводле Скока (2, 467), тут у наяўнасці першабытнае гукаперайманне, якое пазней стала пастухоўскім тэрмінам для выражэння coitus авечак і коз. Казлова (БЛ, 21, 59) адносіць лексему да прасл. mъrkalь ’баран’. Гл. таксама маркач. Сюды ж, відавочна, і прозвішча Мархель.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)