люмінесцэ́нтны, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які мае адносіны да люмінесцэнцыі, звязаны з ёю, заснаваны на люмінесцэнцыі. Люмінесцэнтная лямпа. Люмінесцэнтнае асвятленне. Люмінесцэнтны аналіз.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ілюміна́цыя, ілюмінава́ць, ст.-бел. иллуминованый (1619 г.), иллюминовати ’высвятляць’ (1697 г.). З лац. illuminatio ’асвятленне’, illuminare ’рабіць светлым, асвятляць’ праз польск. iluminacja, iluminować (Булыка, Запазыч.; SWO, 297). Рус. пасрэдніцтва (Крукоўскі, Уплыў, 77) верагодна для сучаснага значэння ’святочнае асвятленне’. У рус. мове иллюмина́ция з пачатку XVIII ст. з польскай ці заходнееўрапейскіх моў (Біржакова, Очерки, 362; Шанскі, 2, I, 50; Фасмер, 2, 127); для дзеяслова иллюминировать (иллуминовать) магчыма ўкраінска-беларускае пасрэдніцтва (Шанскі, 2, I, 51).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Відната́ ’святло, яснасць, асвятленне’ (БРС, КТС, Сцяшк. МГ), віднога ’тс’ (КТС). Укр. виднота, рус. калін. виднота ’тс’. Утворана ў выніку субстантывацыі ад прыметніка vidьnъ і суф. ‑ota.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ілюміна́цыя, ‑і, ж.
Яркае асвятленне вуліц, будынкаў рознакаляровымі агнямі ў сувязі са святам, урачыстасцю. Факельная ілюмінацыя. Святочная ілюмінацыя. □ Ілюмінацыя залівала горад, як быццам гэта палаў Рым. Караткевіч.
[Ад лац. illuminatio — асвятленне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
электры́чнасць, -і, ж.
1. Сукупнасць з’яў, у якіх выяўляецца існаванне, рух, узаемадзеянне зараджаных часціц.
Вучэнне аб электрычнасці.
2. Энергія, што атрымліваецца ў выніку выкарыстання такіх з’яў.
Прымяненне электрычнасці ў тэхніцы.
3. Асвятленне, атрыманае на аснове гэтай энергіі.
Запаліць э.
|| прым. электры́чны, -ая, -ае.
Э. зарад.
Э. ток.
Электрычная лямпа.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падсве́тка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. падсвяціць.
2. Дадатковае асвятленне. Апараты павялічылі рэзкасць, выбралі адпаведную падсветку, і цені ператварыліся ў незвычайных... рыб. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паслу́га, -і, ДМ -лу́зе, мн. -і, -лу́г, ж.
1. Дзеянне, якое прыносіць карысць, дапамогу іншаму.
Сяброўская п.
Прапанаваць свае паслугі.
Мядзведжая п. (няўмелая дапамога, паслуга, якая прыносіць толькі шкоду).
2. мн. Бытавыя выгоды, якія даюцца каму-н.
Усе віды паслуг.
Бюро добрых паслуг.
Камунальныя паслугі (водаправод, асвятленне і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дакла́д¹, -а, М -ла́дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. Публічнае паведамленне: разгорнутае асвятленне якой-н. тэмы.
Навуковы д.
Абмеркаванне даклада.
2. Вуснае ці пісьмовае паведамленне кіраўніку ўстановы аб службовых справах.
Д. дырэктару.
3. Паведамленне аб прыходзе наведвальніка.
Без даклада не ўваходзіць.
|| прым. дакладны́, -а́я, -о́е (да 2 знач.).
Дакладная запіска.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
агу́льшчына, ‑ы, ж.
Павярхоўнае асвятленне чаго‑н.; схематычнасць, неканкрэтнасць. Я рад, што заціхнуў агульшчыны гром: Час наш канкрэтны і хуткі. Панчанка. Асабліва лёгка тут [у публіцыстычных вершах] збіцца на агульшчыну і рыторыку. Бугаёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жыбінце́й ’прыстасаванне для асвятлення лучынай’ (Сл. паўн.-зах.). З літ. žibiñčius ’тс’. Параўн. ст.-бел. (з 1519 г.) жибентяй ’асоба, адказная за асвятленне і ацяпленне’ < літ. žibintojas. Карскі, Труды, 390; Яблонскіс, 268; Гіст. лекс., 148.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)