анішто́, анічога, М ані аб чым; займ.
Разм. Зусім нішто, ні адзін прадмет.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэлеско́п, ‑а, м.
Астранамічны аптычны інструмент для назірання за нябеснымі свяціламі. Вам [астраномам] убачыць здалёк давядзецца Зорку, якая зямлёю завецца. Хоць не адрозніць вам праз тэлескопы Там ані Азіі, ані Еўропы, Толькі вам радасна будзе, вядома, Знаць, што зямля вам з маленства знаёма. Куляшоў.
[Ад грэч. tēle — далёка і skopeō — гляджу.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ничу́ть нареч. ані́; (нисколько) нічу́ць, ніко́лькі;
ничу́ть не быва́ло зусі́м не.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пры́ступ, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. гл. прыступіць.
2. Атака, штурм.
Ісці на п.
Прыступам захапіць горад.
3. Вострае праяўленне адзнак хваробы, страху і пад.
П. кашлю. П. рэўнасці.
Сардэчны п.
◊
Ані прыступу да каго (разм.) — не магчы падысці, звярнуцца да каго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ёта, ‑ы, ДМ ёце, ж.
Літара грэчаскага алфавіта (J), якая абазначае гук «і».
•••
Ні на ёту — ані, ніколькі.
[Грэч. iōta.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Аніга́дкі ’хоць бы што’ (Мар. дыс.) ад гадка з прыстаўкай ні і ўзмацняльнай часціцай а (параўн. анічуць і шэраг іншых утварэнняў з ані‑).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Талані́ць, толоні́ць ’гаварыць недарэчнае’ (ТС). Звязана з талала (гл.); утварэнне ад гукапераймальнай асновы з экспрэсіўным суф. ‑ані‑ (‑оні‑), параўн. аналагічнае ўтварэнне ад пашыранай асновы талатоніць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адсмалі́ць, ‑смалю, ‑смаліш, ‑смаліць; зак., каго-што.
Разм.
1. Сказаць, зрабіць што‑н. нечаканае, незвычайнае. [Сашка] выпіў яшчэ адну чарку і адсмаліў: — Практыкант! Ваша вока заўсёды збіраецца падміргнуць. Чаму гэта яно так? Чорны.
2. Моцна збіць, адлупцаваць. А не дагодзіш — бяда: зараз пацягнуць гайдукі на стайню і так адсмаляць раменнымі бічамі, што цэлы тыдзень будзе ані сесці, ані легчы. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
салі́начка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Разм. ласк. Крупінка солі. [Сымонка:] — Мы б рыжыкі салілі. Толькі солі ані саліначкі няма. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ка́ліва, -а, мн. -ы, -ліў і -ліваў, н.
1. Асобна ўзятая расліна, сцябліна, саломіна і пад.
К. пшаніцы.
2. перан. Пра самую малую колькасць чаго-н. (разм.).
К. надзеі.
3. у знач. прысл. Крыху (разм.).
◊
Да апошняга каліва (разм.) — усё, цалкам.
Ні каліва (разм.) — ніколькі, ані.
|| памянш.-ласк. ка́ліўца, -а, мн. -ы, -аў, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)