тарпава́ць, ‑пую, ‑пуеш, ‑пуе; незак., што.

Складаць у торцы (тарпы). Тарпаваць жыта. Тарпаваць авёс.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

манта́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак.

Разм. Неразумна траціць што‑н.; марнатравіць. [Даніла:] — Скажаш, каб авёс не мантачылі. Ворыва хутка. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пратупаце́ць, ‑пачу, ‑почаш, ‑поча; зак.

Тое, што і пратупаць (у 1 знач.). Прашамацеў авёс, пратупацелі капыты — і ўсё заціхла. Лупсякоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мятлі́сты, ‑ая, ‑ае.

Такі, як мяцёлка, пышны. Зусім не відаць Агаткі: вусаты ячмень з аднаго боку, з другога — мятлісты авёс. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

урадзі́цца, ураджу́ся, уро́дзішся, уро́дзіцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра плады, злакавыя расліны і пад.: вырасці, паспець.

Добры авёс урадзіўся.

2. якім і ў каго. Аказацца з якімі-н. якасцямі, асаблівасцямі ад нараджэння; нарадзіцца падобным на каго-н. (разм.).

Такім ён ужо ўрадзіўся.

У. ў бацьку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Сямі́к (семикъ) ’конь сямі гадоў’, ’авёс, пасеяны на сёмым тыдні пасля Вялікадня’ (Нас.). Суфіксальныя вытворныя ад сем, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шматрадко́вы, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Пасеяны, размешчаны ў некалькі радкоў. Шматрадковы авёс.

2. Які робіць, апрацоўвае адначасова некалькі радкоў (пра сельскагаспадарчыя машыны). Шматрадковая сеялка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Бурме́ль (арго) ’ячмень’ (Рам.). Раманаў (там жа) параўноўвае з польск. burwień ’авёс’ (адкуль?). Няясна. Параўн. яшчэ рус. дыял. бурмиться ’каласіцца’ (аб аўсе).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

аўся́нішча, ‑а, н.

Поле, з якога сабраны ўраджай аўса або на якім папярэдняй культурай быў авёс. Трэба было яшчэ з ездзіць на Багуціцкую паляну, праверыць, як там аралі пад грэчку мінулагодняе аўсянішча. Краўчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Аўсю́к ’аўсюк, Avena fatua’ (Шат.), аўсюг ’аўсюк, аўсяніца і інш. падобныя расліны’ (маг., Кіс.), рус. овсюг, укр. овсюг, вівсюк, з іншай суфіксацыяй чэш. ovsik, ovsiha, серб.-харв. овсӣк(а). Да авёс (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)