прыці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні́; -нуты; зак., каго-што.
1. Націснуўшы, наблізіць да чаго-н.; прычыніць боль, націснуўшы чым-н., заціснуўшы дзе-н.
П. дзіця да грудзей.
П. палец дзвярамі.
2. перан. Стварыць суровыя, неспрыяльныя ўмовы, абмежаваць у чым-н., пазбавіць магчымасці адмаўляць што-н., адпірацца ад чаго-н. (разм.).
П. гультаёў. П. каго-н., каб той усё расказаў.
|| незак. прыціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прыціска́нне, -я, н. і прыці́ск, -у, м. Прыцісканне павязкі да раны. Прыціск пячаткі да дакумента. Прыціск абібокаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сту́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні; -нуты; зак.
1. Ударыць, звычайна са стукам.
С. кулаком па стале.
2. Пастукаць у дзверы або акно, каб адчынілі.
У акно ціха стукнулі.
3. каго (што) і без дап. Нанесці ўдар каму-н.
С. па карку.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Наступіць, надысці; мінуць, споўніцца (пра час, падзеі; разм.).
Мне стукнула сорак. (безас.).
◊
Стукнуць у галаву; галаву стукнула каму — нечакана прыйшла думка.
|| незак. сту́каць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).
|| наз. сту́канне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сці́хнуць, -ну, -неш, -не; сціх, -хла; -ні; зак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра гукі, шумы: перастаць гучаць, стаць нячутным.
Крокі сціхлі.
Гул аўтобуса сціх.
2. Перастаць гаварыць, спяваць, крычаць; замоўкнуць.
Гутарка пад акном сціхла.
Дзяўчаты сціхлі.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра з’явы прыроды: паменшыцца ў сіле; спыніцца.
К вечару вецер сціх.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Суняцца (пра боль і пад.).
Зубны боль сціх.
|| незак. сціха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чхаць, чха́ю, чха́еш, чха́е; незак.
1. Міжвольна з шумам выдыхаць паветра праз нос пры раздражненні слізістай абалонкі.
2. Утвараць рэзкія адрывістыя гукі пры нераўнамернай рабоце (пра маторы, механізмы і пад.; разм.).
3. перан., на каго-што. Не звяртаць увагі, выказваючы пагарду да каго-н. (разм., груб.).
Чхаў я на яго.
Чхаў ён на такія загады.
|| зак. чхнуць, -ну, -неш, -не; -нём, -няце́, -нуць; -ні (да 1 знач.).
|| наз. чха́нне, -я, н. (да 1 знач.).
|| прым. чха́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Ч. газ.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шу́снуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак. (разм.).
1. Шмыгнуць, кінуцца куды-н.; хутка залезці куды-н., схавацца дзе-н.
Ш. за дзверы.
Ш. у ложак.
2. Зваліцца адкуль-н., нечакана праваліцца куды-н.
Ш. у адхон.
Ш. пад лёд.
3. Імкліва ўзняцца, узляцець уверх.
Шуснула чарада птушак.
4. 3 сілай выліць што-н.; раптам паліцца, пасыпацца.
Ш. памыйную ваду ў баразну.
Шуснуў дождж.
5. Утварыць лёгкі шум, шолах.
Шуснула галінка.
6. што. З сілай высыпаць.
Ш. лапату пяску на агонь.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
обме́н в разн. знач. абме́н, -ну м.;
обме́н това́ров эк. абме́н тава́раў;
обме́н мне́ниями абме́н ду́мкамі;
в обме́н у абме́н;
обме́н веще́ств физиол. абме́н рэ́чываў;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ме́рзнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. мёрз, мерзла; незак.
1. Рабіцца вельмі халодным, калець, дубець; моцна адчуваць холад. Ад доўгага стаяння на месцы ў Міці пачалі мерзнуць ногі. Навуменка. — Падлівай цёплай вады, ато бо, яшчэ маці завецца! — дзіця мерзне, а яна і не дбае, — нездаволена камандавала бабка. Васілевіч.
2. Гінуць ад марозу, вымярзаць. Не мерзнуць кветкі ў цяпле. Аўрамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мя́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. мяк, мякла; незак.
1. Рабіцца мяккім, менш цвёрдым; размякаць.
2. Рабіцца вялым, расслабленым. Хлопец хоча перавярнуцца, ды раптоўны боль забівае яму дух, ён адразу мякне. Карпюк.
3. перан. Прыходзіць у стан душэўнай дабрата, чуласці, спагадлівасць. Бацька, хоць не прызнаваўся, Ды таксама трохі мяк, Калі часам даставаўся З-за сынка ўвагі знак. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падсу́нуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Сунучыся, наблізіцца да каго‑, чаго‑н.; прысунуцца. Галя адчула блізкасць Станіслава, і ёй стала так добра, так утульна, што яна нават сама трошкі падсунулася да яго. Сабаленка. Нарэшце.. [Міхаська] выбраўся з-пад елкі ўвесь і бокам падсунуўся да вогнішча. Сіняўскі. Капітан Рыбін падсунуўся з крэслам да стала і сказаў: — Ну, пачнём... Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нецвяро́зы, ‑ая, ‑ае.
1. Які знаходзіцца ў стане ап’янення; п’яны. [Маці:] — Аднаго разу позна, папацёмку ўжо, варочаўся.. [кравец] дахаты. А, відаць, нецвярозы быў. Ну і завяла яго сцежка ўбок. Якімовіч. // Характэрны для п’янага чалавека. Адным з грубейшых парушэнняў правы вулічнага руху з’яўляецца кіраванне аўтамабілем у нецвярозым стане. «Звязда».
2. перан. Пазбаўлены разумнага падыходу да каго‑, чаго‑н. Нецвярозыя адносіны да падзей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)