Verbum

кабала́, -ы́, ж.

1. У старажытнай і сярэдневяковай Русі: даўгавое абавязацельства, якое ставіла пазычальніка ў асабістую маёмасную залежнасць ад пазыкадаўцы, а таксама сама гэта залежнасць (гіст.).

2. перан. Поўная залежнасць ад каго-н.; прыгнёт.

Трымаць у кабале.

|| прым. каба́льны, -ая, -ае.

Кабальная залежнасць.

каза́рма, -ы, мн. -ы, -за́рм і -аў, ж.

1. Спецыяльнае памяшканне для размяшчэння вайсковых часцей.

2. перан. Пра вялікі непрыгожы змрочны будынак.

|| прым. каза́рменны, -ая, -ае.

Казарменная дысцыпліна.

○

Казарменнае становішча — пастаяннае знаходжанне ў вайсковай часці або на прадпрыемстве людзей, пераведзеных на ваеннае становішча.

калаці́цца, калачу́ся, кало́цішся, кало́ціцца; незак.

1. Дрыжаць, хістацца, трэсціся.

Сцены калоцяцца ад выбухаў.

К. ад страху.

Лісце калоціцца.

Сэрца моцна калоціцца.

2. Сварыцца, біцца (разм.).

3. перан. Непакоіцца, хвалявацца за каго-, што-н., клапаціцца аб кім-н.; ашчадна расходаваць.

К. за сваё дабро.

кало́да¹, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -ло́д, ж.

1. Кароткае тоўстае бервяно.

2. Вулей, зроблены з камля дуплістага дрэва.

Чатыры калоды пчол.

3. перан. Пра непаваротлівага, нязграбнага чалавека (разм., пагард.).

◊

Цераз пень калоду (разм., неадабр.) — дрэнна, абы-як (рабіць што-н.).

вы́бавіць, -баўлю, -бавіш, -бавіць; -баўлены; зак. (разм.).

1. каго-што. Выцягнуць, дастаць тое, што засела, загрузла.

В. воз з гразі.

В. з бяды (перан.).

2. каго. Пераканаць, прымусіць выйсці, выехаць адкуль-н.

В. дзяцей з хаты на вуліцу.

|| незак. выбаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

вы́брацца, -беруся, -берашся, -берацца; -берыся; зак.

1. З цяжкасцямі выйсці, выехаць адкуль-н.

В. з натоўпу.

В. з бяды (перан.).

2. Выселіцца, перабрацца.

В. на другую кватэру.

3. Знайсці час, магчымасць адправіцца куды-н. (разм.).

В. ў кіно.

|| незак. выбіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

вы́бухнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; зак.

1. Узарвацца.

Снарад выбухнуў.

2. З сілай вырвацца адкуль-н.

Полымя з дымам выбухнула з печы.

3. перан. Нечакана пачацца, раптоўна ўзнікнуць (пра пачуцці, грамадскія ўзрушэнні).

Выбухнуў гнеў.

Выбухнула забастоўка.

|| незак. выбуха́ць, -а́е.

вы́ветрыцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -рыцца; зак.

1. Разбурыцца пад уплывам атмасферных ваганняў (пра горныя пароды).

2. Знікнуць пад уздзеяннем свежага паветра або ветру.

Чад выветрыўся.

В. з памяці (перан.).

|| незак. выве́трывацца, -аецца.

|| наз. выве́трыванне, -я, н.

В. горных парод.

вы́сунуць, -ну, -неш, -не; -сунь; -нуты; зак., што.

1. Выставіць вонкі, паказаць.

В. галаву ў акно.

2. Сунучы, перамясціць, выставіць наперад.

В. шуфляду са стала.

В. стол на сярэдзіну пакоя.

3. перан. Прапанаваць для абмеркавання.

В. план-праект.

|| незак. высо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

гартава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Рабіцца цвёрдым, пругкім, трывалым у выніку моцнага награвання і хуткага ахаладжэння (пра метал).

2. перан. Рабіцца фізічна або маральна ўстойлівым, здольным пераносіць цяжкасці і неспрыяльныя ўмовы.

Г. ў барацьбе.