Ля́піс ’нітрат срэбра, які выкарыстоўваецца ў якасці процізапаленчага сродку (для прыпякання)’ (ТСБМ). Запазычана з польск. lapis ці з рус. ля́пис, якія з лац. lapis ’камень’ (SWO, 1980, 419).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
плёск, ‑у, м.
Тое, што і плёскат. У гэты момант пачуўся плёск, нібы хто кінуў У раку камень. Ваданосаў. Але тут нечакана пачуўся плёск вёслаў, і да рыбаловаў пад’ехаў човен. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чатырохвуго́льны, ‑ая, ‑ае.
Які мае чатыры вуглы, у форме чатырохвугольніка. Камень застаўся ў руках у хлопчыка, а на тым месцы, дзе ён толькі што сядзеў, у сцяне чарнела чатырохвугольная дзірка. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скаці́ць, скачу́, ско́ціш, ско́ціць; ско́чаны; зак.
1. каго-што. Коцячы па нахільнай паверхні, спусціць.
С. камень з гары.
С. бервяно з калёс.
2. Тое, што і скаціцца (разм.).
С. з гары на мапедзе.
3. каго-што. Коцячы, сабраць у адно месца.
С. круглякі ў кучу.
|| незак. ско́чваць, -аю, -аеш, -ае; наз. ско́чванне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спатыкну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.
1. Зачапіўшыся за што-н. на бягу ці ідучы, страціць раўнавагу.
С. аб камень.
2. перан. Спыніць якое-н. дзеянне, перастаць рабіць што-н., натрапіўшы на перашкоды, цяжкасці (разм.).
Толькі б не с., чытаючы верш па памяці.
3. перан. Зрабіць памылку ў жыцці (разм.).
Быў выпадак, і я спатыкнуўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Малмы́гі 1 ’скулы на твары’ (стаўб., З нар. сл.). Балтызм. Параўн. літ. malmuõ ’камень’, ’почка’.
Малмы́гі 2 ’вялікія ногі’ (навагр., Нар. словатв.). Балтызм. Параўн. літ. melmuõ ’сцягняк’, métmenys ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зача́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., што.
Спец. Замацаваць, прывязаць канатам, ланцугом і пад. (судна, плыт і пад.). Шлюпку [матросы] выцягнулі на сушу, зачалілі за камень і пачалі распранацца. Кузьменка купацца не захацеў. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гарна́ткі ’каралавыя пацеркі’ (Касп.). Ці не з *гранаткі (да грана́т ’назва мінералу’)? У польск. мове ў значэнні ’напаўкаштоўны камень’ у XV–XVII стст. ужывалася форма granatek (гл. Слаўскі, 1, 338).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
акантава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што.
1. Аздобіць, абшыць кантам 1 (у 2 знач.). Акантаваць манжэты. Акантаваць фатаграфію.
2. Спец. Апрацаваць (камень, брус і пад.) так, каб атрымаўся кант 1 (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абалва́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.
1. Разм. Груба, збольшага абчасаць, падрыхтаваць для далейшай апрацоўкі. Абалваніць камень.
2. Абы-як на скорую руку пастрыгчы.
3. Пазбавіць здольнасці думаць, разумець, разважаць. // Абдурыць, ашукаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)