селяні́н, -а, мн. сяля́не і (з ліч. 2, 3, 4) селяні́ны, сяля́н, м.
Жыхар вёскі, які заняты апрацоўкай зямлі, вырошчваннем сельскагаспадарчых культур і развядзеннем сельскагаспадарчай жывёлы як сваёй асноўнай работай.
|| ж. сяля́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.
|| прым. сяля́нскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абмежава́цца, -мяжу́юся, -мяжу́ешся, -мяжу́ецца; -мяжу́йся; зак.
1. Не пайсці ў сваіх дзеяннях далей чаго-н., звесці дзейнасць да пэўнага кола пытанняў, задаволіцца чым-н.
А. дасягнутым.
2. Вызначыць мяжу якога-н. участка зямлі; з’явіцца мяжой чаго-н.
|| незак. абмяжо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адасо́біць, -блю, -біш, -біць; -блены; зак.
1. каго-што. Аддзяліцца, выдзеліць з агульнага, цэлага; паставіць у асобае становішча.
А. участак зямлі ў садзе.
2. што. У граматыцы: зрабіць адасобленым (у 2 знач.).
А. азначэнне.
|| незак. адасабля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. адасабле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эпіцэ́нтр, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. Вобласць на паверхні зямлі, размешчаная над ачагом землетрасення, выбуху і пад.
Э. ядзернага выбуху.
2. перан. Месца, дзе што-н. праяўляецца з найбольшай сілай (кніжн.).
У эпіцэнтры падзей.
|| прым. эпіцэнтры́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Во́рань ’узаранае для сяўбы поле, ралля’ (Яшк.), во́ранка ’аранне зямлі’ (КТС). Укр. о́ранка, ’ўзорванне зямлі, час арання’, польск. orania ’ўзаранае поле’, чэш., славац. oranina і г. д. Ад оран‑, асновы залежнага дзеепрым., з дапамогай суф. ‑ь, ‑ка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кле́мка 1 ’ўчастак зямлі квадратнай ці прамавугольнай формы ў канцы шнуроў, мізэрны ўчастак зямлі, града’ (Яшк.). Слова, відаць, нямецкага паходжання. Параўн. ням. klamm ’вузкі, цесны’. Непасрэдная крыніца невядомая.
◎ Кле́мка 2 ’божая кароўка’ (Шатал.). Параўн. клемка© (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
апаге́й, ‑я, м.
1. Пункт арбіты Месяца ці штучнага спадарожніка Зямлі, найбольш аддалены ад цэнтра Зямлі.
2. перан. Вышэйшая ступень, найвышэйшы росквіт чаго‑н. Дайшло да апагея агульнае захапленне тады, калі на сцэне з’явіўся Патрулін, вядомы рэвалюцыянер. Зарэцкі.
[Грэч. apógeios.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыя́мак, ‑мка, м.
Спец. Невялікая яма, паглыбленне ў зямлі перад або пад чым‑н., прызначанае для спецыяльнай мэты (у забоі — для сцёку вады, у падвальным памяшканні перад вокнамі, якія знаходзяцца часткова або поўнасцю ніжэй узроўню зямлі, і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неўраджа́йны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і неўрадлівы. Зямлі мала, зямля неўраджайная, голы пясок. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ледавіко́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які мае адносіны да ледавіка. Ледавіковы перыяд у гісторыі Зямлі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)