Verbum

абкуры́ць, -куру́, -ку́рыш, -ку́рыць; -ку́раны; зак.

1. каго-што. Абдаць каго-, што-н. дымам, духмянымі рэчывамі і пад.

А. ладанам.

А. пчол.

2. што. Зрабіць што-н. чорным, рудым ад дыму.

А. пальцы.

3. каго. Скурыць чый-н. тытунь (разм.).

4. што. Зрабіць больш зручным для курэння.

А. люльку.

|| незак. абку́рваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абку́рванне, -я, н. (у 1 знач.).

абміну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што.

1. Прайсці, праехаць міма каго-, чаго-н.

А. вёску.

2. Рухаючыся хутчэй, абагнаць каго-, што-н.

А. пешахода.

3. Не зачапіць, не закрануць.

Куля мяне абмінула.

4. перан. Пазбегнуць, унікнуць чаго-н. (часцей з адмоўем); прапусціць, не звярнуць увагі на што-н.

Злачынцу не а. кары.

|| незак. абміна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

абялі́ць, абялю́, абе́ліш, абе́ліць; абе́лены; зак., каго-што.

1. Зрабіць белым.

А. дрэвыў садзе.

2. Зняць скуру з забітай жывёліны (разм.).

А. барана.

3. Зняць кару з дрэва.

А. ліпу.

4. перан. Апраўдаць каго-н., зняць падазрэнне з каго-н.

Цяжка а. таго, хто сам сябе ачарніў.

|| незак. абе́льваць, -аю, -аеш, -ае і абяля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е (да 4 знач.).

адвяза́цца, -вяжу́ся, -вя́жашся, -вя́жацца; -вяжы́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Развязацца, вызваліцца ад прывязі.

Сабака адвязаўся.

Вяроўка адвязалася.

2. перан., ад каго. Перастаць дакучаць каму-н. (разм.).

Адвяжыся ты ад мяне.

3. перан., ад каго-чаго. Пазбавіцца ад каго-, чаго-н. непажаданага, непрыемнага або дакучлівага (разм.).

Хацелася хутчэй а. ад такога чалавека.

|| незак. адвя́звацца, -аецца (да 1 знач.).

ска́рдзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; незак.

1. на каго-што і са злуч. «што». Выказваць скаргі (у 1 знач.).

С. на нястачу.

Яна скардзіцца, што ўвесь час хворая.

2. на каго-што. Падаваць скаргу (у 2 знач.).

С. ў суд.

3. на каго (што). Даносіць, нагаворваць (разм.).

С. начальству на калегу.

|| зак. паска́рдзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца і наска́рдзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца (да 3 знач.).

спавяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак.

1. каго і без дап. Прымаць споведзь у каго-н.

С. грэшніка.

2. перан., каго. Ушчуваць за што-н.

С. вучня за дрэнны ўчынак.

3. Прытрымлівацца якога-н. вучэння, пераканання і пад.

Паэт кіраваўся прынцыпамі, якія спавядаў Максім Багдановіч.

|| зак. паспавяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і вы́спаведаць, -аю, -аеш, -ае; -аны.

|| наз. спавяда́нне, -я, н.

тапі́ць¹, таплю́, то́піш, то́піць; незак.

1. каго-што. Прымушаць тануць, затапляць.

Т. варожыя караблі.

2. перан., каго-што. Губіць, выдаючы, нагаворваючы на каго-н. (разм.).

3. перан., што. Заглушаць у сабе (думкі, пачуцці і пад.; разм.).

Т. гора ў працы.

|| зак. патапі́ць, -таплю́, -то́піш, -то́піць; пато́плены і утапі́ць, утаплю́, уто́піш, уто́піць; уто́плены.

|| наз. тапле́нне, -я, н. і патапле́нне, -я, н. (да 1 знач.).

уссе́сці, усся́ду, усся́дзеш, усся́дзе; уссе́ў, уссе́ла; усся́дзь; зак., на каго-што (разм.)

1. Наваліцца ўсім сваім цяжарам.

Двое ўсселі на аднаго.

2. Сесці куды-н. у вялікай колькасці.

Мурашкі ўсселі на ногі.

3. перан. З лютасцю напасці.

Глядзі, уссядуць сабакі — не абаронішся.

4. Неўзлюбіўшы каго-н. ці раззлаваўшыся на каго-н., пачаць папракаць, чапляцца.

Усселі на чалавека і не даюць яму жыцця.

шука́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. каго-што. Старацца знайсці або выявіць.

Ш. у поцемках клямку.

Ш. неабходную кнігу.

Ш. праўду.

Ш. вачамі каго-н. (старацца ўбачыць).

2. каго-што і чаго. Старацца атрымаць.

Ш. заступніцтва.

Ш. работу або работы.

Ш. дапамогі.

3. без дап. Імкнуцца да новага (у навуцы, мастацтве).

|| наз. шука́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

звярну́ць, звярну́, зве́рнеш, зве́рне; звярні́; зве́рнуты; зак.

1. Памяняць напрамак руху.

З. у завулак.

З. гутарку ўбок (перан.).

2. каго-што. Накіраваць у які-н. бок ад дарогі (каня, машыну і пад.).

З. машыну з дарогі.

3. каго-што. Варочаючы, зрушыць з месца (разм.).

З. вялікі камень.

Горы з. (перан.: зрабіць вельмі многа).

4. што. Пералажыць, зваліць (віну, правіннасць і пад.) на другога (разм.).

З. усё на невінаватага.

5. што. Схіліць, павярнуць набок, убок (разм.).

З. галаву набок.

6. што. Неакуратна скідаць, зваліць у адно месца многія прадметы (разм.).

З. усё ў кучу.

◊

Звярнуць на сябе ўвагу — вызначыцца чым-н., зацікавіць сабой.

Звярнуць увагу каго на каго-што — паказаць каму-н. на каго-, што-н., прымусіць заўважыць.

Звярнуць увагу на каго-што — заўважыць каго-, што-н., зацікавіцца кім-, чым-н., улічыць што-н.

|| незак. звярта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 5 знач.), зваро́чваць, -аю, -аеш, -ае (да 1—4 і 6 знач.) і зварача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—5 знач.).