Verbum

ска́рдзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; незак.

1. на каго-што і са злуч. «што». Выказваць скаргі (у 1 знач.).

С. на нястачу.

Яна скардзіцца, што ўвесь час хворая.

2. на каго-што. Падаваць скаргу (у 2 знач.).

С. ў суд.

3. на каго (што). Даносіць, нагаворваць (разм.).

С. начальству на калегу.

|| зак. паска́рдзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца і наска́рдзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца (да 3 знач.).

спавяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак.

1. каго і без дап. Прымаць споведзь у каго-н.

С. грэшніка.

2. перан., каго. Ушчуваць за што-н.

С. вучня за дрэнны ўчынак.

3. Прытрымлівацца якога-н. вучэння, пераканання і пад.

Паэт кіраваўся прынцыпамі, якія спавядаў Максім Багдановіч.

|| зак. паспавяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і вы́спаведаць, -аю, -аеш, -ае; -аны.

|| наз. спавяда́нне, -я, н.

мы́ліць, -лю, -ліш, -ліць; незак.

1. каго-што. Церці мылам з вадою.

М. рукі.

2. што. Распускаць мыла ў вадзе.

М. ваду.

◊

Мыліць (намыліць) шыю каму (разм.) —

1) біць каго-н., сурова распраўляцца;

2) моцна прабіраць каго-н., строга выгаворваць.

|| зак. намы́ліць, -лю, -ліш, -ліць.

|| звар. мы́ліцца, -люся, -лішся, -ліцца (да 1 знач.); зак. намы́ліцца, -люся, -лішся, -ліцца (да 1 знач.).

нале́зці, -ле́зу, -ле́зеш, -ле́зе; нале́з, -зла; -ле́зь; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Улезці куды-н. у вялікай колькасці.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), каго-што. Пра адзежу, абутак: надзецца.

Боты не налезлі на ногі.

3. на каго-што і без дап. Насунуцца, наваліцца на каго-, што-н.

Льдзіна налезла на льдзіну.

|| незак. нала́зіць, -ла́жу, -ла́зіш, -ла́зіць.

пазайма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. што. Запоўніць сабою ўсё, многае або ўзяць у сваё карыстанне ўсё, многае.

Кнігі пазаймалі ўсе паліцы.

2. што. Захапіць якую-н. прастору, нейкую колькасць чаго-н.

Турысты пазаймалі ўсе летнія домікі.

3. каго. Ахапіўшы, пагнаць куды-н. усіх, многіх.

П. кароў у статак.

4. каго (што). Заняць каго-н. чым-н. некаторы час.

прадста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак.

1. каго-што, каму. Даставіць, паказаць, прад’явіць.

П. дакументы. П. доказы.

2. каго (што) і каму. Пазнаёміць з кім-н.

П. новага выкладчыка педагагічнаму савету.

3. каго (што) і да чаго. Прызнаўшы дастойным чаго-н., хадайнічаць аб чым-н. (аб павышэнні, узнагародзе і пад.).

П. да ўзнагароды.

|| незак. прадстаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. прадстаўле́нне, -я, н.

душы́ць¹, душу́, ду́шыш, ду́шыць; ду́шаны; незак.

1. каго. Пазбаўляць жыцця, моцна сціскаючы горла.

Д. вяроўкай.

2. каго. Не даваць магчымасці свабодна дыхаць.

Каўнер ду́шыць.

Ду́шыць кашаль.

3. перан., каго-што. Прыгнятаць, не даваць магчымасці развівацца чаму-н.

Д. свабоду.

|| зак. задушы́ць, -ушу́, -у́шыш, -у́шыць; -у́шаны.

|| звар. душы́цца, душу́ся, ду́шышся, ду́шыцца (да 1 і 3 знач.); зак. задушы́цца, -ушу́ся, -у́шышся, -у́шыцца (да 1 знач.).

шука́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. каго-што. Старацца знайсці або выявіць.

Ш. у поцемках клямку.

Ш. неабходную кнігу.

Ш. праўду.

Ш. вачамі каго-н. (старацца ўбачыць).

2. каго-што і чаго. Старацца атрымаць.

Ш. заступніцтва.

Ш. работу або работы.

Ш. дапамогі.

3. без дап. Імкнуцца да новага (у навуцы, мастацтве).

|| наз. шука́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

тапі́ць¹, таплю́, то́піш, то́піць; незак.

1. каго-што. Прымушаць тануць, затапляць.

Т. варожыя караблі.

2. перан., каго-што. Губіць, выдаючы, нагаворваючы на каго-н. (разм.).

3. перан., што. Заглушаць у сабе (думкі, пачуцці і пад.; разм.).

Т. гора ў працы.

|| зак. патапі́ць, -таплю́, -то́піш, -то́піць; пато́плены і утапі́ць, утаплю́, уто́піш, уто́піць; уто́плены.

|| наз. тапле́нне, -я, н. і патапле́нне, -я, н. (да 1 знач.).

звярну́ць, звярну́, зве́рнеш, зве́рне; звярні́; зве́рнуты; зак.

1. Памяняць напрамак руху.

З. у завулак.

З. гутарку ўбок (перан.).

2. каго-што. Накіраваць у які-н. бок ад дарогі (каня, машыну і пад.).

З. машыну з дарогі.

3. каго-што. Варочаючы, зрушыць з месца (разм.).

З. вялікі камень.

Горы з. (перан.: зрабіць вельмі многа).

4. што. Пералажыць, зваліць (віну, правіннасць і пад.) на другога (разм.).

З. усё на невінаватага.

5. што. Схіліць, павярнуць набок, убок (разм.).

З. галаву набок.

6. што. Неакуратна скідаць, зваліць у адно месца многія прадметы (разм.).

З. усё ў кучу.

◊

Звярнуць на сябе ўвагу — вызначыцца чым-н., зацікавіць сабой.

Звярнуць увагу каго на каго-што — паказаць каму-н. на каго-, што-н., прымусіць заўважыць.

Звярнуць увагу на каго-што — заўважыць каго-, што-н., зацікавіцца кім-, чым-н., улічыць што-н.

|| незак. звярта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 5 знач.), зваро́чваць, -аю, -аеш, -ае (да 1—4 і 6 знач.) і зварача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—5 знач.).