жано́чы же́нский; (предназначенный для женщины — ещё) да́мский;
~чая хі́трасць — же́нская хи́трость;
ж. абу́так — же́нская (да́мская) о́бувь;
○ ~чая ры́фма — же́нская ри́фма;
ж. род — же́нский род;
~чае пыта́нне — же́нский вопро́с;
~чыя хваро́бы — же́нские боле́зни
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уе́зд м.
1. род. уе́зду (действие) въезд;
на ра́ніцу прызна́чаны ўезд у го́рад — у́тром назна́чен въезд в го́род;
2. род. уе́зда (место, по которому въезжают куда-л.) въезд;
прыго́жы ўезд — краси́вый въезд
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ки́пень м. и ж.
1. (пена) пе́на, -ны ж.;
2. (кипяток) кі́пень, -пню м., кі́пецень, род. кі́петню м., вар, род. ва́ру м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
не́кто мест. не́хта (род., вин. не́кага, дат. не́каму, твор., пред. не́кім); (кто-то) хто́сьці (род., вин. каго́сьці, дат. каму́сьці, твор., пред. кі́мсьці).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́вад м.
1. (род. вы́ваду) (действие) в разн. знач. вы́вод;
в. — войск з го́рада вы́вод войск из го́рода;
2. (род. вы́ваду) (заключение) вы́вод м., реше́ние ср., заключе́ние ср., умозаключе́ние ср.; сле́дствие ср.;
зрабі́ць в. — сде́лать вы́вод (заключе́ние, умозаключе́ние);
прыйсці́ да ~ду — прийти́ к заключе́нию (реше́нию, вы́воду);
3. (род. вы́вада) тех. вы́вод
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ду́ма 1, ‑ы, ж.
1. Мысль, разважанне, роздум. Думы і развагі пра зямлю, пра лепшае жыццё не давалі спакою ні майму бацьку, ні ўсёй астатняй тутэйшай беднаце. Кулакоўскі. У самотнай цішы перад сном Думы думае маці. Гілевіч.
2. Жанр гістарычнага народнага ўкраінскага эпасу, а таксама творы гэтага жанру. // Род вершаў на грамадзянскія, палітычныя тэмы ў рускай паэзіі пачатку 19 ст.
ду́ма 2, ‑ы, ж.
Выбарны орган цэнтральнай або мясцовага кіравання ў дарэвалюцыйнай Расіі. Баярская дума. Дзяржаўная дума. Гарадская дума.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
намо́ва, ‑ы, ж.
Разм.
1. Дамоўленасць аб чым‑н., угавор. І дзядзька доўга не чакае, Маўчком ён Костусю ківае; А Кастусёк даўно гатовы — У іх раней была намова Схадзіць у луг на азярыны І патрывожыць род тхарыны. Колас.
2. Падгавор, падбухторванне на якое‑н. дзеянне; указанне. Зрабіць па намове. □ Па намове жонкі.. [Марцін] заехаў у Масева і патрабаваў ад брата ўплаты за сваю частку. Карпюк.
3. Нагавор на каго‑н., паклёп. Пусціць у ход подкуп і намовы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ка́тарга, ‑і, ДМ ‑рзе, ж.
1. Уст. Від пакарання засуджаных, які заключаецца ў зняволенні і цяжкіх прымусовых работах, а таксама месца прымусовых работ для ссыльных злачынцаў. Па шырокіх дарогах, закутыя ў ланцугі, ішлі па катаргу людзі і спявалі.. да болю сумныя песні пра Свабоду. Каваль.
2. перан. Пра цяжкую працу, невыноснае жыццё. [Арандатар] уводзіць новыя працоўныя павіннасці, зрабіўшы гэтым самым жыццё сялян яшчэ больш невыноснай катаргай. «Весці».
3. Даўнейшае вёсельнае судна, род галеры, на якім грабцамі былі засуджаныя.
[Ад грэч. katergon — галера.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
барада́, -ы́, ДМ -дзе́, мн. баро́ды і (з ліч. 2, 3, 4) барады́, -ро́д, ж.
1. Пярэдняя частка ніжняй сківіцы.
Ударыўся барадой аб стол.
2. Валасяное покрыва ніжняй часткі твару.
Адпусціць бараду.
3. перан. Пра чалавека з такім валасяным покрывам (разм.).
Давайце выберам старшынёй бараду.
4. У некаторых жывёл: пучок валасоў, пер’я або мясістыя адросткі пад пярэдняй часткай галавы.
Казліная б.
5. Касмыль недапрадзенай кудзелі, воўны.
Б. кудзелі.
6. Невялікі кусцік жыта, каля якога спраўляюць дажынкі.
◊
Дзіравая барада (разм., жарт.) — пра таго, хто есць і абліваецца стравай.
|| памянш. баро́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж. (да 1—5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сход м.
1. род. схо́ду (действие) сход;
пры схо́дзе з карабля́ — при схо́де с корабля́;
2. род. схо́да (место спуска) сход;
спыні́ўся на прысту́пках схо́да — останови́лся на ступе́ньках схо́да;
3. род. схо́да (заседание членов какой-л. организации) собра́ние ср.;
рашэ́нне агу́льнага схо́да працо́ўнага калекты́ву — реше́ние о́бщего собра́ния трудово́го коллекти́ва;
4. род. схо́да (в составе названий некоторых выборных учреждений) собра́ние ср.;
Устано́ўчы с. — Учреди́тельное собра́ние;
Заканада́ўчы с. — Законода́тельное собра́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)