Verbum

нагарадзі́ць, -раджу́, -ро́дзіш, -ро́дзіць; -ро́джаны; зак., чаго.

1. Нарабіць многа перагародак, парканаў, платоў.

Н. рыштаванняў.

2. Наставіць, накідаць у беспарадку вялікую колькасць чаго-н. (разм.).

3. перан. Нагаварыць, напісаць чаго-н. лішняга, непатрэбнага (разм.).

Н. глупства.

|| незак. нагаро́джваць, -аю, -аеш, -ае.

наклю́нуцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -нецца; зак.

1. Стаць прабітым дзюбай (пра шкарлупіну яек, з якіх вылупліваюцца птушаняты).

2. Пра зерне, пупышкі: пачаць прарастаць, распускацца.

3. перан. Выпадкова трапіцца, абазначыцца, намеціцца (разм.).

Наклюнулася добрая работа.

|| незак. наклёўвацца, -аецца.

напаро́цца, -пару́ся, -по́рашся, -по́рацца; -пары́ся; зак.

1. на што. Параніць сябе, наткнуўшыся на што-н. вострае.

Н. на цвік.

2. перан., на каго-што. Сутыкнуцца з кім-, чым-н. нежаданым, неспадзяваным (разм.).

Н. на засаду.

|| незак. напо́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

напле́сці, -ляту́, -ляце́ш, -ляце́; -ляцём, -лецяце́, -ляту́ць; наплёў, -ляла́, -ло́; напляці́; -ле́цены; зак., чаго.

1. Сплесці нейкую колькасць чаго-н.

Н. кошыкаў.

2. перан. і без дап. Нагаварыць рознага глупства, нахлусіць (разм.).

|| незак. наплята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 знач.).

насалі́ць, -салю́, -со́ліш, -со́ліць; -со́лены; зак.

1. чаго. Загатаваць пры дапамозе салення.

Н. грыбоў на зіму.

2. што. Тое, што і перасаліць.

3. перан., каму і без дап. Нашкодзіць каму-н., нарабіць непрыемнасцей (разм.).

Н. суседу.

|| незак. насо́льваць, -аю, -аеш, -ае.

насле́днік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Асоба, якая атрымала спадчыну або мае права на яе атрыманне; спадкаемец.

Законны н.

2. перан. Пераемнік, прадаўжальнік якой-н. справы; нашчадак.

Наследнікі лепшых традыцый.

|| ж. насле́дніца, -ы, мн. -ы, -ніц (да 1 знач.).

насу́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак.

1. Рухаючыся, наблізіцца да каго-, чаго-н.

Хмара насунулася.

2. перан. Надысці, наблізіцца (пра час, падзеі і пад.).

Ноч насунулася.

3. Ссунуўшыся, закрыць сабой што-н.

Хустка насунулася на лоб.

|| незак. насо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

нерухо́мы, -ая, -ае.

1. Які не рухаецца, застаецца ўвесь час на адным месцы.

Н. блок.

Стаяць нерухома (прысл.).

2. перан. Які не змяняе свайго выразу.

Н. позірк.

3. У граматыцы: які не мяняе свайго месца (пра націск).

|| наз. нерухо́масць, -і, ж.

не́сціся¹, нясу́ся, нясе́шся, нясе́цца; нясёмся, несяце́ся, нясу́цца; нёсся, не́слася і нясла́ся, не́слася і нясло́ся; нясі́ся; незак.

1. Хутка рухацца, імчацца ўперад.

Несліся коні.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Распаўсюджвацца (пра гукі, пахі, чуткі).

Нясуцца песні.

Несліся новыя чуткі.

нябе́сны, -ая, -ае.

1. гл. неба.

2. перан. Цудоўны, чароўны, вельмі прыгожы.

Над цудам цуд н.

Нябеснае стварэнне.

3. Які мае колер неба; светла-блакітны.

Н. колер.

○

Нябесныя целы (спец.) — планеты, каметы, зоркі, галактыкі і іншыя касмічныя аб’екты, што вывучаюцца астраноміяй.