вылучэ́нец, ‑нца, м.
Разм. Радавы супрацоўнік (рабочы, селянін, служачы), вылучаны на адказную работу. У цэнтры аповесці «Таварыш Мінкін» — адна з самых тыповых фігур таго часу — вылучэнец з рабочых. Каваленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выпада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. гл. выпасці.
2. У выразе: не выпадае —
1) няма магчымасці.
Узяцца за гэту работу ўсё не выпадае;
2) няма зручнага моманту.
Усё былі незнаёмыя людзі, і падыходзіць да іх не выпадала;
3) нельга, непрыстойна.
Ён — інтэлігент, і яму, як ён лічыць, не выпадае займацца такой работай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узвалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак., што на каго-што.
1. Падняўшы, наваліць.
У. мех на плечы.
2. перан. Абцяжарыць каго-н. чым-н., ускласці што-н. на каго-н. (разм.).
У. усю работу на сакратара.
3. перан. Беспадстаўна абвінаваціць у чым-н.
У. віну на каго-н.
|| незак. узва́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
недарабі́ць, ‑раблю, ‑робіш, ‑робіць; зак., што і чаго.
Не давесці якую‑н. справу, работу да канца. Па-ранейшаму [Сыча] не пакідала такое хваляванне, нібы ён нечага не прадугледзеў, нечага недарабіў. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паскаро́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што.
1. Пабаранаваць. [Андрэй:] — А якую мужчынскую работу яна робіць? Памагла мне перад сяўбой папар паскародзіць, жыта забаранаваць. Чарнышэвіч.
2. і без дап. Скародзіць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хлебяста́ць, хлебяшчу, хлябешчаш, хлябешча; незак.
Абл. Стракатаць, трашчаць (пра работу механізмаў, машын і пад.). У Забыліне хлебястаў кулямёт. Стралялі адтуль на імшары цяпер ужо не сціхаючы. Пташнікаў. // Балбатаць, шмат гаварыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
поступа́ть несов.
1. (делать) рабі́ць; (действовать) дзе́йнічаць; (обращаться с кем-л.) абыхо́дзіцца;
поступа́ть пра́вильно рабі́ць пра́вільна;
он нехорошо́ поступа́ет со мной ён нядо́бра абыхо́дзіцца са мной;
2. в др. знач. паступа́ць;
поступа́ть в прода́жу паступа́ць у про́даж;
поступа́ть на рабо́ту паступа́ць на рабо́ту.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пеклава́цца ’клапаціцца, даглядаць каго-небудзь’ (валож., Жыв. сл.), ’выконваць цяжкую работу’ (Юрч.), ’гараваць, бедаваць’ (карм., Мат. Гом.), пеклава́нне ’клопаты, цяжкасці’ (Сцяшк. Сл.), ’цяжкая пакутлівая праца’ (Юрч. СНЛ), смал. пеклева́ться, пеклува́ться ’мучыцца, пакутаваць’, укр. пеклува́тися ’клапаціцца, даглядаць’. З польск. piekłować się ’рабіць, ствараць пекла; злавацца’, якое з чэш. peklovati se ’стварыць пекла (сварыцца, страшэнна злавацца)’ < pekliti se ’тс’ < peklo ’пекла’; значэнне ’клапаціцца, даглядаць’ — другаснае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пераключы́ць, -ючу́, -ю́чыш, -ю́чыць; -ю́чаны; зак.
1. што. Змяніць (напрамак і сілу якой-н. энергіі, руху і пад.).
2. перан., каго-што. Надаць іншы напрамак чаму-н.; перавесці на новую работу, на новыя формы работ.
П. сваю ўвагу на іншы прадмет.
П. цэх на іншую вытворчасць.
|| незак. пераключа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. пераключэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
валі́цца, валю́ся, ва́лішся, ва́ліцца; незак.
Падаць уніз.
В. на зямлю.
В. з ног ад стомы.
◊
Ад (з) ветру валіцца (разм.) — пра слабасільнага чалавека.
Ва́ліцца з рук (разм.) — не ладзіцца, не атрымліваецца, не ўдаецца (з-за адсутнасці жадання, настрою і пад. — пра работу, справу і пад.).
|| зак. павалі́цца, -валю́ся, -ва́лішся, -ва́ліцца і звалі́цца, -валю́ся, -ва́лішся, -ва́ліцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)