Сурвэ́та, сурвэ́тка ’кавалак тканіны або паперы для гігіенічных мэт’, ’абрус’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), сурвэ́та, сарвэ́та ’абрус, настольнік’ (паст., швянч., брасл., Сл. ПЗБ), сурвэ́та ’сурвэтка’ (Сцяшк.), ’цырата’ (Гіл.), ’святочны абрус фабрычнай работы з узорамі’ (ДАБМ, камент., 925), сурвато́ўка ’фабрычнага вырабу хустка з узорамі’ (маладз., Гіл.), ст.-бел. сервета ’абрус, настольнік’ (Ст.-бел. лексікон). З польск. serweta, якое ад франц. serviette < servir ’служыць’ (Кюнэ, Poln., 96; SWO, 679). Гл. яшчэ сарвэта.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бязбро́вы, ‑ая, ‑ае.
Без броў, а таксама які мае ледзь прыкметныя (звычайна светлыя) бровы. На пажоўклай ад часу паперы захаваўся здымак: двое маладых хлопцаў стаялі побач. Адзін, крыху старэйшы, скуласты, амаль бязбровы, а другі — худзенькі, з далікатным, як у дзяўчыны, тварам, высокі. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распласта́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Палажыць пластом, шчыльна прыціснуўшы да зямлі, да якой‑н. паверхні. Зачапіўшыся за станіну разбітай гарматы, .. [баец] паваліўся на зямлю і распластаў рукі. Дудо. Іваніцкі разгарнуў ліст спісанай паперы, распластаў яго і паклаў перад сабой на стол. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спі́саны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад спісаць.
2. у знач. прым. Непатрэбны, нягодны. І трактар спісаны, стары Стаяў ля гаража, гатовы ў адпраўку На пераплаўку. Корбан.
3. у знач. прым. Запоўнены пісьмовымі знакамі. Майка перадала Васілю Іванавічу спісаны лісток паперы. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стапа́ 1, ‑ы; мн. стопы, стоп; ж.
Спалучэнне націскнога з адным ці двума ненаціскнымі складамі, якое заканамерна паўтараецца ў вершаваным радку.
стапа́ 2, ‑ы; мн. стопы, стоп; ж.
Адзінка падліку пісчай паперы, роўная 1000 лістоў (да ўвядзення метрычнай сістэмы мер раўнялася 480 лістам).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эму́льсія, ‑і, ж.
Спец.
1. Непразрыстая вадкасць, у якой нерастваральныя ў вадзе эфірныя алеі, бальзамы і інш. знаходзяцца ў выглядзе дробных кропелек. Эмульсія сцірала гэтую празрыстасць, і на бабіну ішла ўжо бліскучая фіялетавая нітка. Савіцкі.
2. Святлоадчувальны слой на фотапласцінках, плёнках. паперы.
[Фр. émulsion ад лац. emulgere — даіць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узо́р, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Малюнак, у якім спалучаюцца ў пэўным парадку лініі, колеры, фігуры і пад.
У. тканіны.
Маляўнічы ў.
Ледзяны ў. на акне (перан.).
2. чаго і без дап. Паказальны або пробны выраб.
Узоры тканіны.
У. паперы.
3. чаго і без дап. Паказальны прыклад чаго-н., што-н. дасканалае, вартае пераймання.
У. мужнасці.
У. працавітасці.
4. Спосаб канструкцыі, від, форма.
Вінтоўка новага ўзору.
|| прым. узо́рны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ліст², -а́, М -сце́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Тонкі плоскі кусок якога-н. матэрыялу.
Л. бляхі.
Л. паперы.
2. Пісьмо.
Атрымаць л.
3. Дакумент, якім што-н. пацвярджаецца або загадваецца (спец.).
○
Выканаўчы ліст — дакумент на права спагнання паводле рашэння суда.
Ты́тульны ліст — старонка ў пачатку кнігі, дысертацыі і пад., дзе надрукавана яе назва.
◊
З ліста (іграць, чытаць) — адразу, без папярэдняй падрыхтоўкі.
|| памянш. лісто́к, -тка́, мн. -ткі́; -тко́ў, м. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абгрунтава́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. абгрунтавана.
2. Тое, чым што‑н. абгрунтоўваецца; довад, доказ. Падняўся Малашанка, звыклым жэстам прыгладзіў валасы, напісаў чырвоным алоўкам на паперы нейкія лічбы і пачаў гаварыць, без адступленняў, як некаторыя, без тэарэтычных абгрунтаванняў — адразу аб справе. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ласку́т, ‑а, М ‑куце, м.
Абрэзак, абрывак (тканіны, скуры і пад.). Ласкут паперы. // зб. Спец. Кавалкі тканіны стандартнай шырыні і малой даўжыні як адыходы вытворчасці. Мерны ласкут. // толькі мн. (ласкуты́, ‑оў). Абрыўкі чаго‑н., лахманы. На крылах [ветрака] трапяталі пад ветрам шырокія ласкуты палатна. Пянкрат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)