Verbum

размякчы́цца, -чу́ся, -чы́шся, -чы́цца; -чы́мся, -чыце́ся, -ча́цца; зак.

1. Стаць мяккім, размякнуць пад уздзеяннем чаго-н.

Пластылін размякчыўся ў цяпле.

2. перан. Прыйсці ў стан душэўнай лагоднасці, стаць ласкавым, добрым.

|| незак. размякча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. размякчэ́нне, -я, н.

разню́хаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. што. Распазнаць нюхам.

Сабака разнюхаў след зайца.

2. перан., што і пра што. Даведацца пра што-н. тайком; разведаць (разм.).

Ад яе нічога не ўтоіш, умомант разнюхае.

|| незак. разню́хваць, -аю, -аеш, -ае.

ра́на¹, -ы, мн. -ы, ран, ж.

1. Пашкоджанне тканак жывога арганізма, парушэнне яго цэласнасці.

Агнястрэльная р.

2. перан. Душэўны боль, пакуты.

Душэўная р.

|| памянш. ра́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

|| прым. ра́навы, -ая, -ае.

Ранавая інфекцыя.

раскусі́ць, -кушу́, -ку́сіш, -ку́сіць; -ку́шаны; зак.

1. што. Кусаючы, раздзяліць на часткі.

Р. арэх.

2. перан., каго-што. Распазнаць, добра ўведаць (разм.).

Я даўно раскусіў гэтага чалавека.

Р. задуму хітраца.

|| незак. раску́сваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. раску́сванне, -я, н.

расслаі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -сло́іцца; зак.

1. Раздзяліцца на слаі (у 1 знач.).

Горная парода расслаілася.

2. перан. Раздзяліцца на сацыяльныя групы, праслойкі.

|| незак. рассло́йвацца, -аецца.

|| наз. расслае́нне, -я, н. і рассло́йка, -і, ДМ -йцы,

роданача́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Продак, ад якога вядзе свой пачатак род¹ (у 2 знач.).

2. перан. Тое, што і заснавальнік.

В.

Дунін-Марцінкевіч і Ф.

Багушэвіч — роданачальнікі беларускага крытычнага рэалізму.

|| ж. роданача́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

руль, -я́, мн. -і́, -ёў, м.

Прыстасаванне для кіравання рухам судна, самалёта, аўтамабіля.

Р. аўтамабіля.

Паветраны р. (у лятальнага апарата). Сядзець, стаяць за рулём.

Стаяць каля руля (таксама перан.: кіраваць; кніжн.).

|| прым. рулявы́, -а́я, -о́е.

Рулявое кола.

Рулявое кіраванне.

самату́жны, -ая, -ае.

1. Які вырабляецца ўручную або мае адносіны да вытворчасці дамашнім, ручным, не фабрычным спосабам; недасканалы, прымітыўны па выкананні.

Саматужныя вырабы.

Саматужная майстэрня.

2. перан. Неарганізаваны, адасоблены; малакваліфікаваны.

Саматужныя прыёмы.

|| наз. самату́жнасць, -і, ж. (да 2 знач.).

бубні́ць, -ню́, -ні́ш, -ні́ць; -ні́м, -ніце́, -ня́ць; незак., што і без дап. (разм.).

1. Біць у бубен, барабаніць.

2. перан. Гаварыць хутка, неразборліва, манатонна.

Б. сабе пад нос.

|| зак. прабубні́ць, -ню́, -ні́ш, -ні́ць; -ні́м, -ніце́, -ня́ць (да 2 знач.).

вы́бух, -у, мн. -і, -аў, м.

1. Імгненнае вызваленне энергіі, якое суправаджаецца ўтварэннем моцна нагрэтых, з высокім ціскам газаў; гук, які суправаджае такое вызваленне.

Ядзерны в.

В. газаў.

2. перан., чаго. Раптоўнае праяўленне чаго-н.

В. смеху.

В. абурэння.