Сіневаро́ць ‘пралеснік шматгадовы, Mercurialis perennis L.’ (гродз., маг., Кіс., Байк. і Некр.). Да сіні і ‑варочаць; магчыма таму, што расліна пры сушцы набывае сіні або фіялетавы колер; гл. Нейштадт, Определитель, 371 і наст. Параўн. балг. син отврат ‘расліна, якая ў вадзе набывае сіні колер’ з той жа ўнутранай формай. Рус. синеворо́т, во́рот сини ‘казялец едкі’, якая, паводле Аненкава (290), часта ўжываецца ў чараўніцтве і таму, відаць, ад приворот ‘нагавор; прыварот, прычароўванне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сухазло́тка ’тонкія пласцінкі золата для аздобы, сусальнае золата’ (Гарэц.), параўн. укр. сухозоло́тица ’тс’. Відавочна, па фанетычных прыкметах паланізм; параўн. сухапазлача́ны ’колер фарбы пад золата’ (Варл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ядаві́ты прям., перен. ядови́тый;
~тае рэ́чыва — ядови́тое вещество́;
~тая змяя́ — ядови́тая змея́;
я. ко́лер — ядови́тый цвет;
~тая ўсме́шка — ядови́тая улы́бка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
залаці́ць, -лачу́, -ло́ціш, -ло́ціць; незак., што.
1. Пакрываць золатам, пазалотай.
З. лыжкі.
2. Асвятляючы, надаваць чаму-н. залацісты колер.
Сонца залоціць лес.
|| зак. вы́залаціць, -лачу, -лаціш, -лаціць; -лачаны (да 1 знач.) і пазалаці́ць, -лачу́, -ло́ціш, -ло́ціць; -ло́чаны.
|| наз. залачэ́нне, -я, н. (да 1 знач.); прым. залаці́льны, -ая, -ае (спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
каляро́вы, -ая, -ае.
1. Які афарбаваны або мае які-н. колер ці колеры (акрамя чорнага і белага).
Каляровае шкло.
Каляровыя металы (усе металы, акрамя жалеза і яго сплаваў). К. фільм.
2. Пра людзей, якія належаць не да белай расы.
Каляровае насельніцтва.
|| наз. каляро́васць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сіні́ць, сіню́, сі́ніш, сі́ніць; сі́нены; незак., што.
1. Фарбаваць у сіні колер.
С. ніткі.
2. Паласкаць у вадзе з разбаўленай у ёй сінькай; падсіньваць.
С. фіранкі.
|| зак. падсіні́ць, -сіню́, -сі́ніш, -сі́ніць; -сі́нены (да 2 знач.).
|| наз. сі́нька, -і, ДМ -ньцы, мн. -і, -нек, ж. і падсі́ньванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шафра́н, -у, м.
1. Паўднёвая травяністая расліна сямейства касачовых, а таксама рыльцы яе кветак, высушаныя і расцёртыя на парашок, якія выкарыстоўваюцца як вострая прыправа і фарбавальнік.
2. Гатунак яблыкаў.
|| прым. шафра́навы, -ая, -ае і шафра́нны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Шафранавы або шафранны колер (аранжава-жоўты з карычневым адценнем).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
белізна́, ‑ы, ж.
Яркі, чысты белы колер чаго‑н. Вочы мімаволі заплюшчваліся ад яркай белізны снегу. Бяганская. Беларусу і ў Парыжы сняцца Белізна бяроз і сосен медзь. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павыбе́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Пабяліць усё, многае мелам, вапнай і пад. Павыбельваць сцены.
2. Надаць святлейшы колер усяму, многаму пры дапамозе хімічнай апрацоўкі. Павыбельваць палотны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыжу́рыць ’змяніць колер ад агню, але не прыгарэць’ (бяроз., Жд. 3), прыжаўрэ́ць ’зачырванець, запунсавець’ (Ласт.). Прэфіксальнае ўтварэнне ад жу́раць/журэ́ць (гл.), якое працягвае прасл. *žur‑ ’тлець’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)