зне́шні, -яя, -яе.
1. Які знаходзіцца звонку, за межамі чаго-н.
З. выгляд.
Знешняе асяроддзе.
2. Які праяўляецца толькі з вонкавага боку і не адпавядае ўнутранаму стану.
З. спакой.
Знешне (прысл.) ён быў задаволены.
3. перан. Павярхоўны, пазбаўлены глыбіні, унутранага зместу.
З. бляск.
4. Які адносіцца да зносін з замежнымі дзяржавамі.
Знешняя палітыка.
З. гандаль.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Варсану́ць ’піхнуць, штурхануць’ (Янк. II, Бяльк., Арх. ГУ), варса́нуць ’штурхануць’ (Арх. ГУ). Бясспрэчна, адносіцца да варс́аць ’калоць, кідаць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Крыжачо́к ’беларускі народны танец’. Адносіцца да групы танцаў, у якіх пераймаюцца рухі птушак. Параўн. крыжанка (гл.). Ад крыжан (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Камуна́льны ’які адносіцца да гарадской гаспадаркі’. З польск. або рус. мовы, у якіх з франц. communal < лац. commūnis ’агульны, абшчынны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лавэр ’вялікі непарадак’ (ушац., Нар. сл.). Няясна. Магчыма, звязана з фін. levaperä, параўн. jättää leväperän ’запускаць, адносіцца неахайна’, leväperäinen ’неакуратны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лая́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які знешне захоўвае вернасць у адносінах да дзяржаўнай улады. // Які сведчыць аб такой вернасці. Лаяльны ўчынак.
2. Які карэктна адносіцца да каго‑, чаго‑н. Шырокага лічылі іграком не зусім лаяльным, але аб гэтым яму ў вочы не казалі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пабла́жка ’нястрогія, паблажлівыя адносіны да каго-н.’ (ТСБМ). З рус. побла́жка, дзе дэрыват ад паблажа́ць ’паблажліва, нястрога адносіцца да каго-н.’
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пасі́ўны¹, -ая, -ае.
1. Які не праяўляе дзейнасці, неэнергічны, абыякавы да ўсяго; проціл. актыўны.
П. наглядальнік.
Пасіўна (прысл.) адносіцца да чаго-н.
2. Залежны, пазбаўлены самастойнасці.
Іграць пасіўную ролю ў чым-н.
3. Пра знешні гандаль: такі, пры якім увоз перавышае вываз (спец.).
П. баланс знешняга гандлю.
|| наз. пасі́ўнасць, -і, ж. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
насу́страч, прысл. і прыназ.
1. прысл. У напрамку, процілеглым каму-, чаму-н., што рухаецца, набліжаецца.
Ісці н. брату.
2. прыназ. з Д. Ужыв. для ўказання на прадмет ці асобу, да якіх спераду ці наперарэз ім хто-, што-н. рухаецца.
Кінуцца н. танкам.
Выйсці н. гасцям.
◊
Ісці насустрач — дапамагаць каму-н., спачувальна адносіцца да каго-, чаго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нова... (а таксама нава...).
Першая састаўная частка складаных слоў у знач.:
1) новы (у 1 знач.), які ўпершыню з’явіўся, напр.: новазаведзены, новаўтварэнне;
2) які адносіцца да новых месц, да новага месца, напр.: новаадкрывальнік, новапасяленец;
3) не старажытны (у 1 знач.), напр., новаеўрапейскі;
4) які толькі што пачынае што-н., прыступае да чаго-н.; які з’яўляецца навічком, напр.: нованароджаны, новапрызначаны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)