вытво́рчасць, ‑і, ж.
1. Працэс стварэння матэрыяльных даброт, неабходных для існавання і развіцця грамадства. Таварная вытворчасць. Сацыялістычная вытворчасць. Сродкі, рэзервы вытворчасці. Узровень вытворчасці. □ Моцнай эканамічнай асновай грамадства стала сацыялістычная ўласнасць на сродкі вытворчасці. Праграма КПСС.
2. Выраб, стварэнне якой‑н. прадукцыі; выпрацоўка. Вытворчасць сталі, машын, мяса. □ Якаснае паляпшэнне зямель дало магчымасць многім гаспадаркам значна павялічыць вытворчасць сельгаспрадукцыі. Машэраў.
3. Галіна, від народнай гаспадаркі. Прамысловая, сельскагаспадарчая вытворчасць. Буйная, дробная вытворчасць.
4. Праца па стварэнню якой‑н. прадукцыі. Працаваць на вытворчасці. Вучыцца без адрыву ад вытворчасці.
•••
Адзінкавая вытворчасць — вытворчасць некаторых вырабаў адзінкамі або невялікімі разавымі партыямі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
камуні́зм, ‑а, м.
1. Найвышэйшая грамадска-эканамічная фармацыя, якая гістарычна прыходзіць на змену капіталізму, грунтуецца на грамадскай уласнасці на сродкі і прадукты вытворчасці і мае дзве фазы развіцця: сацыялізм і камунізм. // Другая фаза гэтай фармацыі. Сацыялізм паступова пераходзіць у камунізм..
2. Вучэнне марксізма-ленінізма аб пралетарскай рэвалюцыі і пабудове камуністычнага грамадства.
•••
Ваенны камунізм — часовая эканамічная палітыка Савецкай улады ў перыяд Грамадзянскай вайны 1918–1920 гг., выкліканая цяжкасцямі ваеннага часу.
Навуковы камунізм — тое, што і камунізм (у 2 знач.).
Першабытны камунізм — грамадскі дакласавы лад першабытнай родавай абшчыны з агульнай уласнасцю на сродкі і прадукты вытворчасці.
[Ад лац. communis — агульны, усеагульны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патаго́нны, ‑ая, ‑ае.
1. Які выклікае ўзмоцненае выдзяленне поту. Патагонныя сродкі. // у знач. наз. патаго́ннае, ‑ага, н. Сродак, лякарства, якія выклікаюць ўзмоцненае выдзяленне поту. Прапісаць патагоннае. Выпіць патагоннае.
2. перан. Які надта стамляе, вымотвае ўсе сілы. Патагонная сістэма працы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каці́цца¹, качу́ся, ко́цішся, ко́ціцца; незак.
1. Рухацца, верцячыся ў адным напрамку, а таксама ехаць, пасоўвацца (пра сродкі перамяшчэння на колах).
З гары коціцца камень.
Калёсы каціліся па дарожцы.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Струменіцца, цячы (пра ваду, пот і пад.).
Коцяцца хвалі.
Пот градам каціўся па твары.
3. заг. каці́ся (каці́цеся). Ідзі (ідзіце) адсюль (разм.).
Каціцеся, пакуль цярпенне не лопнула!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пражы́так, ‑тку, м.
У выразе: на пражытак — для таго, каб пражыць. Вядома, з такім хлопчыкам і старая магла ўправіцца, але трэба ж сродкі на пражытак. Сабаленка. — На два тыдні нам хопіць на пражытак, а там я пайду на завод. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
агнявы́ в разн. знач. огнево́й;
○ ~ва́я засло́на — огнева́я заве́са;
~ва́я кро́пка — огнева́я то́чка;
~ва́я пазі́цыя — огнева́я пози́ция;
а. рубе́ж — огнево́й рубе́ж;
~вы́я сро́дкі — огневы́е сре́дства
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
защи́тный
1. абаро́нны;
2. (предохранительный) засцерага́льны; ахо́ўны;
защи́тная окра́ска ахо́ўная афарбо́ўка;
защи́тный цвет воен. ахо́ўны ко́лер;
защи́тные лесонасажде́ния ахо́ўныя лесанасаджэ́нні;
защи́тные сре́дства техн. ахо́ўныя сро́дкі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
иссяка́ть несов.
1. высыха́ць;
2. вычэ́рпвацца; (приходить к концу) канча́цца; (угасать) згаса́ць; (исчезать) зніка́ць;
си́лы иссяка́ют сі́лы канча́юцца (зніка́юць, згаса́юць);
сре́дства иссяка́ют сро́дкі вычэ́рпваюцца (канча́юцца).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
даста́так, ‑тку, м.
1. Заможнасць, матэрыяльная забяспечанасць. Жыць у дастатку. □ Усё гаварыла тут аб дастатку гаспадара: і мяккая гарадская мэбля, і дываны, і нават гравюры. Сяргейчык.
2. часцей мн. (даста́ткі, ‑аў). Матэрыяльныя сродкі, прыбыткі. Няхай дастаткаў вам прыбудзе, Хай родзяць нівы, сенажаць! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акупі́ць, акуплю, акупіш, акупіць; зак., што.
Вярнуць патрачаныя на што‑н. сродкі; пакрыць выдаткі даходам. Цаліна дала дзяржаве самы ганны хлеб, а новыя саўгасы ўжо здолелі акупіць затраты, зробленыя на іх заснаванне. Барсток. // перан. Разм. Выкупіць, скупіць, загладзіць. Паправіць памылку і акупіць віну.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)