цыры́каць, ‑ае; незак.
Абзывацца гукамі, падобнымі на «цырык-цырык» (пра птушак, часцей вераб’ёў). У кустах бэзу цырыкаюць вераб’і. «Работніца і сялянка». На плоце скакалі вераб’і і весела цырыкалі. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жу́піць ’размаўляць’ (ТСБМ). Рус. алан. жу́пить ’крычаць (пра птушак)’, жупе́ть ’спяваць (пра птушак)’. Трубачоў (Слав. языкозн., V, 179) лічыць прасл. дыялектызмам *župiti. І.‑е. корань *geu‑ (Покарны, 1, 393, 403) суадносіцца з *gō̆u‑ (параўн. гутарыць, гаварыць), прадстаўлены яшчэ ў жук, жузнець (гл.). Фасмер, 2, 67 (з пытальнікам «да жук?»). Корань *geu пашыраны элементам ‑p‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ва́бік, ‑а, м.
Дудачка або свісток, якім у часе палявання падзываюць птушак або звяроў, падрабляючы іх голас. Я пускаю чучала качкі ў трыснёг і раз-пораз пакрэкваю ў вабік. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарну́шак, ‑шка, м.
Разм. Маленькі гаршчок. Алесь хадзіў каля крынічкі.. Хадзіў, свістаў пад голас птушак, Збіраў ён ягадкі ў гарнушак. Колас. Маці ставіць на стол гарнушак, Цёплы ад сырадою. Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разгняздзі́цца, ‑гнязджуся, ‑гнездзішся, ‑гнездзіцца; зак.
Размясціцца па гнёздах (пра птушак). // перан. Заняць адпаведныя месцы. Як натрэніраваная пажарная каманда, .. [жанчыны] мігалі разгняздзіліся ў кузаве, кожная ля свайго паўнюткага каша ці клунка. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
яршы́цца, ‑шуся, ‑шышся, ‑шыцца; незак.
1. Натапырвацца, нахохлівацца (пра птушак). У густым голлі ігрушы яршыліся вераб’і. Даніленка.
2. перан. Станавіцца яршыстым, задзірлівым. — Не яршыся.. Панадзішся піць — святаў не заўважыш. Калодзежны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Крыжачо́к ’беларускі народны танец’. Адносіцца да групы танцаў, у якіх пераймаюцца рухі птушак. Параўн. крыжанка (гл.). Ад крыжан (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пе́нне (пе́ння) ’пер’е, якое адрастае пасля лінькі птушак’ (рас., Шатал.). Зборны назоўнік ад пень ∼ прасл. *pьnьje з суф. ‑ьje.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пе́рвя ’пер’е ў птушак’ (швянч., Сл. ПЗБ). Да пер’е ’тс’ (гл.). Аб мене j > v1 гл. Карскі, 1, 303.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Піна́ць ’ставіць лавушку на птушак або звера’ (ТС). Відаць, да пяць, пну > на‑пінаць (гл.) < прасл. *pąti, *рыщ ’нацягваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)