паваро́тлівасць, ‑і, ж.

Уласцівасць паваротлівага. Рыгор цешыўся, гледзячы на спрыт і паваротлівасць дзяўчыны, з якімі яна ўвіхалася на яго вачах. Гартны. Павел пахваліў паваротлівасць машыны і даў каманду: — Кругом! Гроднеў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цэнтро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. цэнтраваць.

2. Пэўнае размяшчэнне цэнтра цяжару (машыны, механізма, збудавання і пад.) у адносінах да геаметрычных восей. Разлік цэнтроўкі самалёта.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дыск, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Прадмет, дэталь якой-н. машыны, прыстасавання ў выглядзе плоскага круга.

Д. электрапілы.

Д. аўтамата.

2. Спартыўны снарад у форме круга, які прымяняецца для кідання.

Кінуць д.

3. Аптычны носьбіт інфармацыі ў выглядзе плоскага круга.

Выпусціць д.

Запісаць д.

Модныя дыскі.

4. Прыстасаванне для захоўвання інфармацыі на камп’ютары.

Магнітны д.

Аптычны д.

|| прым. ды́скавы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Дыскавая барана.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ра́ма, -ы, мн. -ы, рам, ж.

1. Аконны пераплёт з устаўленым шклом і без яго.

Драўляныя рамы.

2. Аправа для ўстаўкі карцін, партрэтаў, люстраў і пад.

Прыгожая р.

3. Нясучая частка машыны, якой-н. канструкцыі; станіна.

Веласіпедная р.

4. Прамавугольнік з брусоў або планак для розных патрэб і мэт.

○

Лесапільная рама — машына для падоўжнага распілоўвання бярвення.

|| прым. ра́мны, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

аўтаматызава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., што.

1. Выкарыстаць (выкарыстоўваць), укараніць (укараняць) аўтаматычныя прыборы, прыстасаванне машыны ў вытворчасці. Аўтаматызаваць тэхналагічны, працэс.

2. Зрабіць (рабіць) аўтаматычным (у 2 знач.). Аўтаматызаваць рухі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

незнаро́к, прысл.

Выпадкова, ненаўмысна; ненарокам. Ратуючыся з-пад машыны... [заяц] скокнуў, не гледзячы куды, і незнарок апынуўся па-за межамі светлай паласы. В. Вольскі. Маці збіралася даіць карову, незнарок бразнула вядром. Жычка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыво́дка, ‑і, ДМ ‑дцы, ж.

Спец. Падрыхтоўка друкарскай машыны для друкавання тыражу, якая заключаецца ў забеспячэнні правільнага размяшчэння адбітка на паперы (супадзенне палёў, радкоў на абедзвюх старонках ліста і пад.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ста́ртэр, ‑а, м.

1. Той, хто дае сігнал старту.

2. Прыстасаванне, механізм для запуску аўтамабільных, авіяцыйных і пад. рухавікоў. Неўзабаве .. [Аляксей] залез у кабіну адной машыны, паспрабаваў завесці, Стартэр не дзейнічаў. Новікаў.

[Англ. starter.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сто́парыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.

1. што. Спыняць ход, дзейнасць (механізма, машыны і пад.). // перан. Разм. Затрымліваць ход, развіццё чаго‑н. Стопарыць справу.

2. Спыняцца, спыняць сваю дзейнасць (пра машыну, механізм).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тры́ба 1 ‘шасцярня малатарні’ (ТСБМ; карэліц., нясвіж., Нар. словатв.; драг., Жыв. сл.). З польск. tryb ‘шасцярня’, tryby ‘прыстасаванні, найчасцей шасцярня альбо шэраг шасцерняў, якія пераносяць рух на іншыя часткі машыны’ (< ням. Trieb ‘імкненне’), ‘прывад, цяга’, ‘перадача’ < treiben ‘прыводзіць у рух’ (SWO, 1980, 778; ЕСУМ, 5, 634).

Тры́ба 2 ‘кожнае з трох падраздзяленняў, на якія дзялілася насельніцтва Рыма паводле паходжання’ (ТСБМ, Некр. і Байк.). Праз рускую мову запазычана з лац. tribus ‘тс’ < і.-е. *tribh‑ ‘дзяліць, раздзяляць’ (Вальдэ, 1906, 636).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)