Verbum

узапхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак. (разм.).

1. каго-што на што. Пхаючы, падняць наверх.

У. воз на ўзгорак.

2. што на каго-што. З цяжкасцю надзець што-н. вузкае, цеснае або наспех надзець які-н. абутак.

Ледзь узапхнуў боты на ногі.

3. перан., што на каго (што). Узваліць, абцяжарыць каго-н. чым-н.

Усю работу ўзапхнулі на аднаго.

|| незак. успіха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і успі́хваць, -аю, -аеш, -ае.

наблі́зіцца, -бліжуся, -блізішся, -блізіцца; зак.

1. да каго-чаго і без дап. Рухаючыся, перамясціцца на больш блізкую адлегласць у адносінах да каго-, чаго-н.

Н. да вёскі.

2. Стаць больш блізкім па часе.

Набліжаецца вясна.

3. Стаць больш чутным.

Гарматныя гукі ўвесь час набліжаліся.

4. Стаць блізкім або бліжэй да каго-, чаго-н.

Н. да народа.

5. Стаць падобным да каго-, чаго-н.

Н. да ідэалу.

|| незак. набліжа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. набліжэ́нне, -я, н.

наско́чыць, -ко́чу, -ко́чыш, -ко́чыць; зак.

1. на каго-што. З ходу, з разгону наткнуцца на каго-, што-н.

Н. на плот.

2. на каго (што). Раптоўна накінуцца, напасці на каго-н.

Мядзведзь наскочыў на чалавека.

3. Нечакана з’явіцца (прыехаць, прыйсці і пад.).

Партызаны наскочылі з лесу.

4. перан. Раптоўна ўзнікнуць, пачацца і г.д. (пра вецер, мяцеліцу і пад.).

Наскочыў мароз.

5. Пра час, пару года: хутка надысці, настаць (разм.).

А тут і жніво наскочыла.

паго́ня, -і, ж.

1. за кім-чым. Праследаванне каго-, чаго-н. з мэтай дагнаць, злавіць.

Кінуцца ў пагоню за кім-н.

2. Чалавек ці звычайна група людзей, якія праследуюць каго-н.

П. бегла па слядах.

3. перан., за кім-чым. Імкненне дабіцца каго-, чаго-н., дасягнуць чаго-н.

П. за прыбыткам.

У выразе: у пагоні за кім-чым, у знач. прыназ. з Т — імкнучыся да каго-, чаго-н.

У пагоні за славай.

падпара́дкаваць, -кую, -куеш, -куе; -куй; -каваны; зак.

1. каго-што. Зрабіць залежным, паставіць у залежнасць ад каго-, чаго-н., прымусіць дзейнічаць адпаведна чаму-н.

П. каго-н. свайму ўплыву.

П. жыццё адзінай мэце.

2. каго-што. Паставіць пад непасрэднае кіраўніцтва, перадаць у чыё-н. непасрэднае распараджэнне, падначаліць.

П. інстытут Акадэміі навук.

3. што. У граматыцы: звязаць паводле спосабу падпарадкавання.

|| незак. падпарадко́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. падпара́дкаванне, -я, н.

Знаходзіцца ў чыім-н. падпарадкаванні.

заразі́ць, -ражу́, -разі́ш, -разі́ць; -разі́м, -разіце́, -разя́ць; -ра́жаны; зак., чым.

1. каго-што. Перадаць заразу каму-, чаму-н.

З. каго-н. грыпам.

2. перан., каго (што). Захапіць чым-н., прымусіць іншых пераймаць што-н.

З. любоўю да музыкі.

З. прыкладам.

|| незак. заража́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. заражэ́нне, -я, н. (да 1 знач.).

адштурхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што.

1. Штуршком аддаліць, адапхнуць каго-, што-н.

2. перан. Сваёй няўважлівасцю, халоднасцю і пад. аддаліць ад сябе каго-н.; парваць сувязь, блізкія адносіны з кім-н.

Сваімі ўчынкамі а. знаёмых.

|| незак. адшту́рхваць, -аю, -аеш, -ае і адштурхо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

узле́зці, -зу, -зеш, -зе; узле́з, -зла; узле́зь; зак.

1. на што. Узабрацца куды-н. высока, на паверхню чаго-н.

У. на слуп.

2. на каго-што. Пра адзенне, абутак: надзецца, налезці (разм.).

Бот ледзь улез на нагу.

3. на каго-што. Прыціснуць нагой каго-, што-н., наступіць (разм.).

|| незак. узла́зіць, -ла́жу, -ла́зіш, -ла́зіць.

угрэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; -э́ты; зак. (разм.).

1. каго-што. Зрабіць цёплым, нагрэць, сагрэць.

Ледзь угрэлі гэту печ.

2. без дап. Прыгрэць.

Угрэла сонца.

3. каго-што. Упарыць, моцна ўтаміць.

У. каня.

4. каго, па чым і без дап. Ударыць чым-н., агрэць (груб.).

У. па патыліцы.

|| незак. уграва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

загле́дзецца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; -дзься і заглядзе́цца, -джу́ся, -дзі́шся, -дзі́цца; -дзі́мся, -ледзіце́ся, -лядзя́цца; -лядзі́ся; зак., на каго-што.

Захапіцца, разглядаючы каго-, што-н., любуючыся кім-, чым-н.

|| незак. загляда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.