погна́ться пагна́цца;

◊

за двумя́ за́йцами пого́нишься, ни одного́ не пойма́ешь посл. хто зашма́т жада́е, той нічо́га не ма́е; за сем рабо́т бярэ́цца, а ні адна́ не ўдае́цца; хто два за́йцы го́ніць, ніво́днага не здаго́ніць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разме́р м., в разн. знач. паме́р, -ру м.; (величина) велічыня́, -ні́ ж.;

ко́мната больши́х разме́ров вялі́кі пако́й;

о́бувь всех разме́ров абу́так усі́х паме́раў;

разме́р зарпла́ты велічыня́ зарпла́ты (заро́бку);

приня́ть широ́кие разме́ры набы́ць шыро́кія паме́ры;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стопа́​I ж.;

1. анат. ступня́, -ні́ ж.;

пло́ская стопа́ мед. пляска́тая ступня́;

2. (шаг, нога) уст. крок, род. кро́ку м.;

◊

напра́вить сто́пы пайсці́;

идти́ по (чьим-л.) стопа́м ісці́ па (чыіх-небудзь) сляда́х.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

я́щик м.

1. скры́нка, -кі ж.; (больших размеров) скры́ня, -ні ж.;

де́нежный я́щик грашо́вая скры́нка;

почто́вый я́щик пашто́вая скры́нка;

2. (выдвижной в столе, в комоде и т. п.) шуфля́да, -ды ж.; шуфля́дка, -кі ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кішэ́нь ж., в разн. знач. карма́н м.;

бакава́я к. — боково́й карма́н;

к. то́ўстай кі́шкі — карма́н то́лстой кишки́;

◊ не па ~ні — не по карма́ну;

к. не дазваля́е — карма́н не позволя́ет;

палажы́ць у к. — положи́ть в карма́н;

набі́ць (напха́ць) к. — наби́ть карма́н;

па сло́ва ў к. не ла́зіць — за сло́вом в карма́н не ле́зет;

пу́стая к. — пу́стой карма́н;

то́ўстая к. — то́лстый карма́н;

трэ́сці к. — трясти́ карма́н;

падстаўля́й к. — держи́ карма́н ши́ре;

ла́зіць па чужы́х ~нях — ла́зить по чужи́м карма́нам;

ве́цер сві́шча (гуля́е) у ~нях — ве́тер свисти́т в карма́нах;

біць па ~ні — бить по карма́ну;

ца́ца-ца́ца ды ў к. — погов. ца́ца-ца́ца да в карма́н

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

больш

1. нареч. сравнит. ст. бо́льше, бо́лее; (немного больше) побо́льше, побо́лее;

ён зрабі́ў б. — он сде́лал бо́льше (бо́лее);

2. (в отрицательном предложении) бо́льше;

б. не бу́ду — бо́льше не бу́ду;

ён б. не прыхо́дзіў — он бо́льше не приходи́л;

гэ́тага тава́ру б. ніхто́ не купля́ў — э́того това́ра бо́льше никто́ не покупа́л;

і б. нічо́га — и бо́льше ничего́;

◊ б.-менш — бо́лее или ме́нее;

ні б. ні менш — ни бо́лее ни ме́нее, ни бо́льше ни ме́ньше;

б. за ўсё — бо́лее (бо́льше) всего́; бо́льшей ча́стью, по бо́льшей ча́сти; преиму́щественно, ча́ще всего́;

тым б. — тем бо́лее, тем па́че;

б. таго́ — бо́лее того́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

свет, -у, М све́це, м.

1. Зямля з усім тым, што на ёй існуе; сусвет (у 2 знач.), а таксама людзі, якія насяляюць зямлю, і ўсё, што акружае чалавека.

Падарожжа вакол свету.

Няпраўдай с. пройдзеш, ды назад не вернешся (прыказка).

2. Тое, што і сусвет (у 1 знач.).

Пакарыцелі свету.

3. які. Чалавечае грамадства, аб’яднанае пэўным грамадскім ладам, культурнымі і сацыяльна-гістарычнымі адзнакамі.

Антычны с.

Адышоў у нябыт стары с. (перан.: змяніўся лад жыцця).

4. чаго або які. Асобная галіна жыцця, з’яў, прадметаў.

Жывёльны с.

С. гукаў.

Духоўны с. народа.

5. чаго або які. Якая-н. сфера, галіна дзейнасці людзей.

С. навукі.

6. Кола асоб, якія належаць да прывілеяваных класаў.

Вышэйшы с.

Арыстакратычны с.

7. Зямное жыццё ў процілегласць незямному.

◊

Выйсці ў свет — быць апублікаваным.

Гэ́ты свет — зямны свет, жыццё як супрацьпастаўленне замагільнаму свету.

Зжыць са свету — загубіць, знішчыць.

З усяго свету — здалёк.

Ісці на той свет — паміраць.

На чым свет стаіць — вельмі моцна лаяць, крычаць.

Ні за што на свеце — ні ў якім выпадку, ніколі.

Пусціць на свет — нарадзіць.

Свет аб’ехаць — пабыць у розных месцах.

Свет не бачыў — незвычайна.

Такі свет настаў — настала не тое жыццё.

Той свет — замагільны свет як супрацьпастаўленне зямному свету, жыццю.

У белы свет як у капейку (разм.) — без мэты, не ведаючы куды (ісці, ехаць і пад.).

Чуць свет — раніцай, на золку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

стаць, ста́ну, ста́неш, ста́не; стань; зак.

1. Устаць, прыняць вертыкальнае становішча.

Пасля хваробы дзед не мог с. на ногі, ляжаў у ложку.

2. Перастаць працаваць, дзейнічаць (пра механізмы, прадпрыемствы і інш.).

Гадзіннік стаў.

3. Ступіўшы на якое-н. месца, спыніцца на ім стоячы.

Стань ля акна.

4. Узяцца за якую-н. работу, дзейнасць (у адпаведнасці са значэннем наступнага назоўніка).

С. за варштат.

С. на абарону інтарэсаў.

С. на чале каманды.

5. З’явіцца, падняцца над зямлёй, гарызонтам.

Сонца стала над галавой.

6. Часова размясціцца дзе-н. (на стаянку, пастой, адпачынак).

С. на пастой.

С. на папас.

7. Размясціцца на якім-н. месцы (пра прадметы).

Шафа ў гэтым куце не стане.

8. Узнікнуць, з’явіцца.

Праз год-другі тут стане новы пасёлак.

9. Адбыцца, здарыцца, зрабіцца.

Каб чаго дрэннага дома не стала.

10. Заступіцца за каго-н.

За брата трэба с. гарой.

11. безас., з адмоўем. Перастаць існаваць; памерці.

Ужо год як цёткі не стала.

12. кім-чым, якім і безас. Ужыв. як дапаможны дзеяслоў у саставе выказніка ў знач. зрабіцца, ператварыцца.

Ён стаў журналістам.

На дварэ стала цёпла.

13. Выкарыстоўваецца ў саставе дзеяслоўнага выказніка ў сэнсе пачаць.

С. касіць.

С. чытаць лекцыі.

14. Замерзнуць (пра раку).

Рака стала.

◊

Валасы сталі дуба — пра пачуццё жаху, вялікага страху, зведанага кім-н.

Ні стаць, ні сесці — няма дзе павярнуцца.

Стаць на дыбкі (разм.) — рэзка запярэчыць.

|| незак. станаві́цца, -наўлю́ся, -но́вішся, -но́віцца (да 1—4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лічы́ць, лічу́, лі́чыш, лі́чыць; лі́чаны; незак.

1. Называць лікі ў паслядоўным парадку.

Л. да ста.

2. Вызначыць колькасць, суму чаго-н.

Л. грошы.

3. каго-што. Прымаць у разлік, пад увагу.

Калі не л. некалькіх дзён непагоды, май быў добры.

4. каго-што. Рабіць якія-н. заключэнні, прызнаваць, успрымаць, расцэньваць.

Балота лічылі непраходным.

Л. каго-н. добрым чалавекам.

◊

Лічыць ні за што — зусім не лічыцца з кім-н., не паважаць каго-н.

|| зак. злічы́ць, злічу́, злі́чыш, злі́чыць; злі́чаны (да 1 і 2 знач.) і палічы́ць, -лічу́, -лі́чыш, -лі́чыць; -лі́чаны (да 2 і 4 знач.).

|| наз. лічэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.) і лік, -у (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вярну́ць², -ну́, ве́рнеш, ве́рне; -ні́; незак., што.

1. Мяняць напрамак руху, паварочваць.

В. машыну ўправа.

В. нос ад чаго-н. (адносіцца да каго-, чаго-н. з пагардай, грэбаваць кім-, чым-н.). Здушы верне (брыдка думаць пра што-н., глядзець на што-н.).

2. Валіць на бок, пераварочваць.

В. воз.

3. перан. Схіляць да чаго-н., даваць пэўны кірунак (думкам, размовам і пад.; разм.).

Мне вядома, куды ён верне.

4. перан., на каго-што. Перакладваць віну на іншага (разм.).

Сам вінаваты, а на другіх верне.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.), з чаго. Рухацца, падаць, узнімацца суцэльнай плынню.

Дым верне з коміна.

6. 3 цяжкасцю ўзнімаць пласты зямлі.

Трактар верне дзёран.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)