◎ Ні́дбіць ’знемагаць, чахнуць’ (Нас.). Няясна; відаць, звязана з ныдзіць ’маркоціцца, ныць; знемагаць, чахнуць’ (ТС), магчыма, ад *ныдзьба ’маркота’ і пад. Гл. таксама ныдвіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Памянша́емае ’ў матэматыцы — назва ліку, ад якога адымаюць другі лік’ (ТСБМ, Нас.). Да памяншаць < менш. Паводле Крукоўскага (Уплыў, 116), калька рус. уменьшаемое < уменьшать.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пастанаве́нне ’пастанова, палажэнне, умова’ (Нас.), ст.-бел. постановенье (XV ст.). Са ст.-польск. postanowienie ’тс’, ’сталасць’, ’сямейнае палажэнне’, ’дзяржаўная канстытуцыя’, ’план’ і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пацярэбнік, (фалькл.) пацярэбнічак ’спажывец’ (Нас.). Да церабіць (гл.), параўн. песню: Ой, прыехалі пацярэбнінкі, ды цярэбяць, цярэбяць зубонкі. Фармальна лексеме пацярэбнік адпавядае рус. потребитель.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пашша́к ’чарвякі ў заднепраходняй кішцы ў коней’ (Нас.). Відаць, да пастка (гл.) > пастчак > пашчак > пашша́к. Аб суфіксе ‑ʼак гл. Сцяцко, Афікс. наз., 146.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пераўга́ць ’сказіць; яўна схлусіць’ (Нас.). З перавесіць, да пера- і (і)лгаць (гл.) з неабмежаваным пераходам я > ў, відаць, у выніку страты пратэзы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пла́тка ’прайграная ад недабору біткі гульня, раміз’ (Нас.). З польск. płatka ’стаўка ў гульні’ > ’рызыка, небяспека’, якое з płacić ’плаціць’ (Банькоўскі, 2, 619).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыку́ць ’прыкаваць; прымусіць’ (Нас., Байк. і Некр., Бяльк., ТСБМ). Да ку́ць, словаўтваральнага карэляту кава́ць (гл.) з субстытуцыяй ‑ав‑ > ‑у‑. Параўн. укр. прику́ти ’прыкаваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пянцю́х (пенцюхъ) ’абрубак дрэва’; перан. ’таўстун’ (Нас.). Да пень (гл.), параўн. рус. пе́нтюх ’няўклюда’ (Праабражэнскі, 2, 36; Фасмер, 3, 232). Гл. таксама пенцюха́йла.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Размазката́ный ’разбіты ўшчэнт’ (Юрч. СНЛ), мазгата́ць ’біць, разбіваць’, ’стукаць’ (Нас.). Узыходзіць да прасл. *moskotati, *mozgotati (ЭССЯ, 20, 18–19, 92), параўн. маскатаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)