дзе́ля, прыназ. з Р.
1. каго-чаго. Выражае мэтавыя адносіны, ужыв. пры абазначэнні асобы ці прадмета, у інтарэсах якіх здзяйсняецца што-н.
Д. агульнай справы.
Я зраблю гэта д. вас.
2. чаго. Выражае мэтавыя адносіны, ужыв. пры абазначэнні мэты дзеяння.
Д. адпачынку.
Д. кавалка хлеба.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разбо́р, -у, м.
1. гл. разабраць.
2. Адбор, выбар (разм.).
Высякалі лес без разбору.
Крытыкаваць ты крытыкуй, але з разборам.
3. Разгляд судовай справы.
Судовы р.
◊
На (пад) шапачны разбор; на разбор шапак (паспець, з’явіцца, прыйсці; разм.) — пад канец, калі ўсе разыходзяцца, усё скончылася.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сукно́, -а́, мн. су́кны, -аў, н.
Шарсцяная або паўшарсцяная тканіна з гладкім ворсам.
◊
Класці (палажыць) пад сукно што (разм., неадабр.) — адкладваць, адцягваць рашэнне якой-н. справы, не даваць ходу чаму-н.
|| прым. суко́нны, -ая, -ае.
Суконная тканіна.
Суконная фабрыка.
◊
Суконная мова (разм., неадабр.) — невыразная, грубая.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Правэ́йдацца ’правалаквацца’ (Скарбы). Гл. ведацца ’сноўдацца, хадзіць без справы’ (там жа), няяснага паходжання; магчыма, ад польск. wajda ’цыганскі кіраўнік’ (з венг. wajda < wojewoda, гл. Брукнер, 599).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́нькацца ‘хутка перамяшчацца, мітусіцца’ (віл., Сл. ПЗБ), ‘туляцца, швэндацца без справы’ (лаг., Гіл.). Гукапераймальнага паходжання, параўн. рус. дыял. ту́нкаться ‘стукацца (у дзверы, вароты)’, ту́нн — імітатыў (СРНГ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ды́нда ’гультай’ (Сл. паўн.-зах.). Паводле Сл. паўн.-зах., запазычанне з літ. dìnda ’тс’. Параўн. ды́ндаць ’хадзіць без справы’, якое ўзята з літ. dìnduoti (Сл. паўн.-зах.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
валакі́та, ‑ы, ДМ ‑кіце, ж.
Нядобрасумленная, бюракратычная зацяжка з канчатковым вырашэннем якой‑н. справы. Вялікую шкоду наносяць валакіта і бюракратызм пры ўкараненні рацыяналізатарскіх прапаноў. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
антыўра́давы, ‑ая, ‑ае.
Накіраваны супраць урада. Нічога ў дэфензіўшчыкаў не выйшла са стварэннем масавай крымінальнай справы па абвінавачванню кампартыі Заходняй Беларусі ў антыдзяржаўнай, антыўрадавай дзейнасці. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пахадзі́ць, ‑хаджу, ‑ходзіш, ‑ходзіць; зак.
Хадзіць некаторы час. Леў Раманавіч зноў пайшоў на двор, без усялякай справы пахадзіў па ім, потым сеў на ссечаную калоду. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сталява́р, ‑а, м.
Рабочы, спецыяліст па сталеварэнню. У кожнага ёсць свае справы, ў мяне, сталявара, — руда, З якое адменныя сплавы Звыш плана павінен я даць. Непачаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)