самасці́йнік, ‑а, м.

У час грамадзянскай вайны — удзельнік нацыяналістычнага контррэвалюцыйнага руху на Украіне, які ставіў сабе за мэту аддзяленне яе ад Расіі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Нары́нуць ’напасці, наляцець раптоўна’, ’натрапіць, наткнуцца’ (ТС). Да рынуць (гл.); паводле Мяркулавай (Этимология–1978, 98), для праслав. *narinęti sę характэрна было значэнне ’накінуцца, напасць, наляцець’ пры *rinęti ’піхаць’ (^выклікаць рух’ < ’знаходзіцца ў руху’ < ’цячы, ліцца’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Перада́ча ’тое, што перадаецца (у бальніцу, турму, па радыё ці тэлебачанні; механізм для перадачы руху ў машыне’ (ТСБМ). Да пера- і даць (гл.). Суфікс ‑ч‑а ўзыходзіць да прасл. *‑tja (Слаўскі, SP, 2, 42–43).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прыцінь 1, прыціня ’быстрыня (у рацэ)’ (Ласт.). Да прыць, прыткі (гл.).

Пры́цінь 2 ’зеніт’: у сам прыцінь сонца (Ласт.). Відаць, як і пры́цін ’кульмінацыя’ (Ласт.), да прыціна́ць (гл.), параўн. рус. прити́н ’мяжа руху, пункт стаяння’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дына́міка, -і, ДМ -міцы, ж.

1. Раздзел механікі, які вывучае законы руху цел у залежнасці ад сіл, што дзейнічаюць на іх.

2. Ход развіцця, змянення чаго-н.

Д. грамадскага развіцця.

3. Рух, дзеянне, развіццё.

Д. сучаснага жыцця.

|| прым. дынамі́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

учапі́ць, учаплю́, учэ́піш, учэ́піць; учэ́плены; зак.

1. што. Зачапіць за што-н.

У. вудачку.

2. што на каго-што. Павесіць.

У. каралі на шыю.

3. у што. У час руху зачапіць чым-н. ці за што-н. (разм.)

У. колам у дрэва.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ма́ние уст. / по ма́нию руки́ а) (по движению) па ўзма́ху (па ру́ху) рукі́; б) перен. (по воле) па во́лі, па жада́нні; см. манове́ние.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нацыяналі́ст, ‑а, М ‑сце, м.

1. Прыхільнік нацыяналізму (у 1 знач.). Буржуазны нацыяналіст.

2. Удзельнік, прыхільнік нацыянальна-вызваленчага руху, нацыяналізму (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

табары́ты, ‑аў; адз. табарыт, ‑а, М ‑рыце, м.

Прыхільнікі рэвалюцыйнага напрамку ў антыфеадальным нацыянальным руху чэшскага народа ў 15 ст.; удзельнікі гусіцкіх войнаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трэд-юніяні́зм, ‑у, м.

Апартуністычная плынь у рабочым руху, якая абмяжоўваю свае задачы барацьбой за ажыццяўленне эканамічных патрабаванняў рабочых, не закранаючы асноў капіталізму.

[Англ. trade-union.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)