тага́лы, ‑аў; адз. тагал, ‑а, м.; тагалка, ‑і, ДМ ‑лцы; мн. тагалкі, ‑лак; ж.
Народ, які насяляе Філіпіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чаму́сь, прысл.
Разм. Тое, што і чамусьці 1. [Сярго:] Народ абучаны, страляць умее, А поспехаў у вас чамусь няма. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эфу́зія,
Спец.
1. Выліванне магмы на паверхню зямлі і ўтварэнне вулканічных народ.
2. Павольнае пранікненне газаў праз порыстую перагародку.
[Ад лац. effusio — разліццё, расцяканне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цары́зм, ‑у, м.
Дзяржаўны лад, пры якім вярхоўная неабмежаваная ўлада належыць цару; царскі рэжым. Частка думскіх дэпутатаў.. прапанавала звярнуцца з думскай трыбуны да ўсіх сялян з заклікам аказаць дапамогу думе ў барацьбе з царызмам. Колас. Таксама, як і ўкраінскі народ, стагнаў наш народ пад ярмом польскіх паноў і царызму. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наро́сцеж, прысл.
Разм. Адкрыта, шчыра (гаварыць, выступаць). Містэр, гавару я з вамі наросцеж, Каб пачуў мяне За акіянам народ. Карызна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перасялі́цца, ‑сялюся, ‑селішся, ‑селіцца; зак.
Пасяліцца ў другім месцы. З бярвення звонкага брыгады зрубяць хаты, З зямлянак пераселіцца народ. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таха́ры, ‑аў.
Народ, які жыў у 2 ст. да н. э. і ў першым тысячагоддзі н. э. ў Сярэдняй Азіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узварушы́ць сов.
1. растрево́жить, развороши́ть;
у. мура́шнік — растрево́жить (развороши́ть) мураве́йник;
2. перен. встряхну́ть, взбодри́ть; расшевели́ть; подня́ть;
гэ́та ўзварушы́ла людзе́й — э́то встряхну́ло (взбодри́ло) люде́й;
у. наро́д — расшевели́ть (подня́ть) наро́д;
3. перен. (вызвать глубокие чувства) тро́нуть; потрясти́;
ве́стка глыбо́ка ўзварушы́ла яе́ — изве́стие глубоко́ тро́нуло (потрясло́) её
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хвалява́ць несов.
1. (заставлять колебаться) волнова́ть;
ве́цер ~лю́е марску́ю гладзь — ве́тер волну́ет морску́ю гладь;
2. трево́жить, волнова́ть; беспоко́ить; расстра́ивать;
ра́дасць ~лю́е — ра́дость волну́ет;
гэ́тыя ве́сткі мяне́ ~лю́юць — э́ти ве́сти меня́ волну́ют (трево́жат);
шум ~лю́е хво́рага — шум беспоко́ит больно́го;
3. (будоражить) волнова́ть;
х. наро́д — волнова́ть наро́д
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Полк ’вайсковая адзінка’ (ТСБМ), ’род, племя’ (Бяльк.), ’вельмі многа’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Укр. полк, рус. полк, польск. pułk, ст.-польск. pełk (імя ўласнае Świętopełk), в.-луж. połk, чэш., славац. pluk, серб.-харв. пук ’народ, тлум’, балг. пълк, ст.-слав. плъкъ. Прасл. *pьlkь. Адзінай думкі наконт паходжання гэтага слова няма. Найбольш верагодным лічыцца праславянскае запазычанне гоцкага *fulk(s) ’вайсковы атрад’, параўн. ст.-в.-ням. folc (суч. Volk) — ’народ’, войска’, але гэта не бясспрэчна (Чарных, 2, 53). Векслер (Гіст., 125) тлумачыць адсутнасць пераходу л > ў аднаўленнем л пад уплывам рус. полк. Банькоўскі (2, 526) параўноўвае з лат. palks, літ. pulkas ’мноства, тлум, статак; войска’, pulkáuti ’збірацца ў статак (пра птушак)’, санскр. pr̥nakti ’злучаць’, што сумнеўна (гл. Фасмер, 3, 311). Гл. таксама пулк.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)