жняя́, і́; мн. жне́і (з ліч. 2, 3, 4 жняі́), жней; ж.

Жанчына, якая жне ўручную сярпом. Сцяною стаяла спелае жыта, поўныя каласы хіліліся ўніз, чакаючы жней. Гурскі. На калгасным полі новы Жнеі ўюць вянок. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

засіне́ць, ‑ее; зак.

1. Пачаць сінець, зрабіцца сінім. Летам, калі толькі пачало красаваць жыта.., засінелі першыя валошкі. Ракітны.

2. Вылучыцца сваім сінім колерам, паказацца (пра што‑н. сіняе). Збоку, за гарой, засінелі разлогі бяскрайняга лесу. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

канюшы́нішча, ‑а, н.

Поле, з якога сабралі канюшыну або на якім папярэдняй культурай была канюшына. — І няма чаго сеяць на канюшынішчы жыта, — даводзіў адзін з брыгадзіраў, — калі ў наступную вясну можна пасеяць, напрыклад, яравую пшаніцу. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паджа́цца, падажнуся, падажнешся, падажнецца; падажнёмся, падажняцеся; зак.

Разм. Зжаць, дажаць да якога‑н. месца, якой‑н. мяжы. Паджацца да лесу. □ [Мысліцкі] аглядае жытні палетак — жыта зусім спелае на ўзгорках. Пакуль падажнуцца, дык паспее і на лагчыне. Мурашка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прост, ‑у, М ‑сце, м.

Абл. Рад роўна складзенага на ржышчы зжатага не звязанага ў снапы збожжа. Жыта кладзецца роўным простам. Гартны. Увесь дзень людзі і сушыліся — мэдлікі разварушвалі, прост варочалі, у снапы вязалі, жалі. Мурашка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пеража́ць сов.

1. (сжать больше положенного) пережа́ть;

2. перегна́ть в жа́тве;

3. (всё, многое) пережа́ть;

ко́лькі я пеража́ла жы́та! — ско́лько я пережа́ла ржи!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скалыхну́ць сов.

1. прям., перен. всколыхну́ть;

ве́цер ~ну́ў жы́та — ве́тер всколыхну́л рожь;

с. ма́сы — всколыхну́ть ма́ссы;

2. покачну́ть, качну́ть;

с. калы́ску — качну́ть колыбе́ль

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зжаць, сажну, сажнеш, сажне; сажнём, сажняце; зак., што.

Зрэзаць пад корань сярпом або жняяркай (сцяблы збожжавых злакаў, траву і інш.). Зжаць авёс. Зжаць жыта. / Пра поле, участак. Аралі і сеялі самі, Дык самі і нівы сажнём. Глебка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазя́бліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., што.

1. Узараць пад зябліва ўсё, многае. Я прыкідваў у думках: калі ўдасца купіць каня, то яшчэ і жыта засеем і пазяблім на зіму. Якімовіч.

2. і без дап. Зябліць некаторы час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пража́ць, ‑жну, ‑жнеш, ‑жне; ‑жнём, ‑жняце; зак., што.

1. Жнучы, утварыць свабоднае месца сярод чаго‑н. Пражаць сцежку.

2. Зжаць невялікі ўчастак. Пражаць дзве палосы жыта.

3. і без дап. Правесці некаторы час жнучы. Пражаць увесь дзень.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)