Verbum

вы́крут, -у, М -круце, мн. -ы, -аў, м.

1. Незвычайны паварот.

Сцежка з выкрутам.

Скокі з выкрутамі.

2. перан. Прыём з хітрыкамі, які прымяняецца з мэтай дасягнуць чаго-н. або ўхіліцца ад чаго-н.

Гавары без выкрутаў.

галавакружэ́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

Хваравіты стан, пры якім страчваецца пачуццё раўнавагі і чалавеку здаецца, што ўсе прадметы вакол яго кружацца, хістаюцца.

Г. ад малакроўя.

Г. ад поспехаў (перан.: празмернае захапленне сваімі поспехамі, зазнайства ад поспехаў).

гастралёр, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Артыст на гастролях.

2. перан. Пра таго, хто пастаянна мяняе месца работы, пра выпадковага работніка (разм., неадабр.).

|| ж. гастралёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.

|| прым. гастралёрскі, -ая, -ае.

блыха́, -і́, ДМ блысе́, мн. бло́хі, блох, ж.

Маленькае паразітычнае бяскрылае насякомае.

Шукаць блох (таксама перан.: вышукваць нязначныя недахопы ў чым-н.).

|| памянш. бло́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.

|| прым. блышы́ны, -ая, -ае.

бядне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Траціць сваё багацце, станавіцца бедняком (у 1 знач.).

2. Траціць што-н., спусташацца, мізарнець.

Рака бяднее на рыбу.

Фантазія бяднее (перан.).

|| зак. абядне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і збядне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.

вуж, вужа́ і (радзей) ву́жа, мн. вужы́, -о́ў, м.

Адна з неядавітых змей сямейства паўзуноў.

Выкручвацца вужом (таксама перан.:

1) падлізвацца, падлашчвацца, дабіваючыся чаго-н.;

2) падманам, хітрасцю старацца выйсці з цяжкага становішча).

|| прым. вужо́вы, -ая, -ае.

аргані́зм, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Усякая жывая істота, расліна.

Развіццё арганізмаў.

2. Сукупнасць фізічных і духоўных уласцівасцей чалавека.

Здаровы а.

3. Складанае арганізаванае адзінства (перан.).

Дзяржаўны а.

|| прым. аргані́зменны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

асвяці́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., асве́ціцца; зак.

1. Стаць светлым, напоўніцца святлом.

Хата ярка асвяцілася.

2. Ажывіцца, прасвятлець пад уплывам якога-н. пачуцця, думкі і пад.

Твар чалавека асвяціўся шчаслівай усмешкай (перан.).

|| незак. асве́чвацца, -аецца.

ато́жылак, -лка, мн. -лкі, -лкаў, м.

1. Малады парастак расліны.

Каля дрэва з’явілася многа атожылкаў.

2. Адгалінаванне руданоснай жылы.

3. перан. Пра патомка, нашчадка.

Дзеці, унукі — нашы атожылкі.

|| прым. ато́жылкавы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

ава́рыя, -і, мн. -і, -рый, ж.

Пашкоджанне, выхад са строю якога-н. механізма, машыны ў час руху, работы.

Пацярпець аварыю (таксама перан.: пра няўдачу, правал якой-н. справы).

|| прым. авары́йны, -ая, -ае.

Аварыйная служба (па ліквідацыі аварый).