ві́сус, ‑а, м.
Лаянк. Свавольнік, гарэза; распуснік. Ну проста вока не спускай з гэтага вісуса! І ні просьбы, ні грозьбы не памагаюць. Вітка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расплю́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., што.
Разм. Раскрыць, расплюшчыць 1. Сідар расплюснуў вочы і здзівіўся: цяпер ён быў у прасторнай сялянскай хаце. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тэ́ндэрны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да тэндэра. Тэндэрны тормаз. □ Ну як тут уцерпець Міколку ды не падсесці ззаду на тэндэрную падножку. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шлегану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Абл. Сцебануць. Язэп ускочыў на воз, дзе ўжо сядзела з дзецьмі жонка, шлегануў па кані. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Апыну́цца ’аказацца ў пэўным месцы, папасці ў пэўнае становішча’; апыні́цца (Яруш., Мядзв., Сцяшк.), апыняцца (Др.-Падб.). Укр. опинитися, дыял. рус. (паўдн., зах.) опынуться ’тс’. Параўн. спыніцца, прыпынак, перапынак, укр. перепинок, спинитися, зупинка ’прыстанак’ і інш. Дзеяслоў утвораны з прыстаўкай о‑ і коранем *pin‑ (гл. пяць 2). Фанетыка ўказвае на магчымасць запазычання слоў з гэтым коранем з украінскай мовы, хаця нельга выключыць узнікнення ы ў выніку альтэрнацыі галосных (мала тыповай). ‑у‑ ўзнікла ў выніку народнаэтымалагічнага разумення суфікса ‑ну‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
капа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак., што.
1. Размякчаць, рыхліць верхні слой глебы, аддзяляючы і падымаючы (лапатай, матыкай і пад.).
К. агарод.
2. Выкідваючы, выбіраючы зямлю, рабіць паглыбленне.
К. яму.
3. Выкопваць, даставаць што-н. з зямлі.
К. бульбу.
◊
Капаць яму — рыхтаваць пагібель, тварыць зло каму-н.
|| зак. вы́капаць, -аю, -аеш, -ае; -аны (да 2 і 3 знач.).
|| аднакр. капну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1 знач.) і капяну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -пеняце́, -ну́ць; -ні́ (да 1 знач.; разм.).
|| наз. капа́нне, -я, н. і ко́пка, -і, ДМ -пцы, ж.
|| прым. капа́льны, -ая, -ае (спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
то́ргаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. каго-што. Цягнуць, тузаць рэзкімі рухамі, рыўкамі.
Т. вяроўку.
2. Дрыжаць, рабіць сутаргавыя рухі.
Шчака торгае.
3. што і без дап. Балець праз аднолькавыя прамежкі часу, тузаць (звычайна пры ўтварэнні нарываў).
Палец торгае.
4. што. Рэзкім рухам кранаць, зрушваць з месца.
Паравоз торгае вагоны.
5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Прыводзіць у рух паплавок, кляваць, торкаць (пра рыбу).
|| аднакр. таргану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1, 2, 4 і 5 знач.) і то́ргнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1, 2, 4 і 5 знач.).
|| наз. то́рганне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наштурхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак.
1. каго-што на каго-што. Штурхаючы, прымусіць наткнуцца на каго-, што-н.
Н. хлопца на плот.
2. перан. каго (што) на што. Аказваючы ўздзеянне, накіраваць.
Н. на правільнае рашэнне.
|| незак. наштурхо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пахісну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -хі́снуты; зак., каго-што.
1. Хіснуўшы, нахіліць.
П. слуп.
Чалавека пахіснула (безас.) ад слабасці.
2. перан. Зрабіць менш устойлівым, менш трывалым; выклікаць няўпэўненасць у чым-н.
П. чый-н. аўтарытэт.
Гора нікога не пахіснула.
П. сваё здароўе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
даста́цца, -а́нуся, -а́нешся, -а́нецца; -а́нься; зак., каму.
1. Зрабіцца чыёй-н. уласнасцю, перайсці ў чыё-н. распараджэнне.
Хата дасталася яму пасля бацькі.
2. безас. Перанесці цяжкія выпрабаванні; трапіць у непрыемнасць.
Ну і дасталося ж яму сёння!
|| незак. дастава́цца, -таю́ся, -тае́шся, -тае́цца; -таёмся, -таяце́ся; -таю́цца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)