столп
1. (столб) уст. слуп, род. слу́па м.;
2. перен. стоўп, род. стаўпа́ м.;
столпы́ о́бщества стаўпы́ грама́дства.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
четвери́к м.
1. (упряжка) уст. чацвяры́к, род. чацверыка́ м.; чацвярня́, -ні́ ж.;
2. (мера) чацвяры́к, род. чацверыка́ м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Курава́й ’род травяністых раслін сямейства матыльковых’ (ТСБМ), ’астрагал салодкалісты, Astragalus glycyphyllus L.’ (Кіс.). У адпаведнасці да фармальнага крытэрыю ўтварэнне на ‑ай, якое выкарыстоўваецца для назваў раслін тыпу малачай (ад малако) (Сцяцко, Афікс. наз., 145). Тады да курава. Семантычна незразумела. Параўн., аднак, сінанімічную назву астрагала — віхрава трава (Кіс., 21).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ларне́т ’род манокля ў аправе’, ’складныя акуляры з ручкай’ (ТСБМ). Паводле Крукоўскага (79), з рус. мовы. Зах.-бел. дыялектны варыянт лёрнэт — з польск. lornet(k)a. Крыніцай запазычання з’яўляецца франц. lorgnette ’аптычнае прыстасаванне для назірання прадметаў, якія знаходзяцца збоку’ < lorgner ’глянуць, паглядзець’ (Фасмер, 2, 520; Слаўскі, 4, 333).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́дніца ’архегоний’ (Байк. і Некр.) — беларускі навуковы тэрмін для жаночага ограна размнажэння ў мохавідных, папарацевідных і голанасенных раслін — архегонія. За аснову была ўзята калька з другой часткі слова: ст.-грэч. γονή ’нараджэнне; роды; паходжанне’, ’плод, патомства; род’, ’тое, што нараджае’. Узорам утварэння пры гэтым было польск. rodnia ’архегоній’, ’пакаленне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
немно́гие
1. прил. няшма́т які́я, род. няшма́т які́х; ма́ла які́я, род. ма́ла які́х; нямно́гія, род. нямно́гіх;
немно́гие лю́ди няшма́т які́я (ма́ла які́я, нямно́гія) лю́дзі;
в немно́гих слова́х у нека́лькіх сло́вах;
2. сущ. няшма́т хто, род. няшма́т каго́; ма́ла хто, род. ма́ла каго́; нямно́гія, род. нямно́гіх;
немно́гие зна́ют об э́том ма́ла хто ве́дае пра гэ́та;
он немно́гих здесь зна́ет ён ма́ла каго́ тут ве́дае.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Саро́чка ’мужчынская (верхняя і сподняя) або жаночая (сподняя) кашуля’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., Бяльк., Маш., Чач., Сл. ПЗБ, ТС, Сцяшк.), саро́чачка ’тс’ (Мат. Гом.). Укр. соро́чка ’кашуля’, рус. соро́чка, дыял. сорочи́ца ’сялянская кашуля’, ст.-рус. сорочька, ст.-слав. срачица ’сарочка’, царк.-слав. срака, сракы, Род. скл. ‑ъве, славен. sráčica, srájca, srájčka. Прасл. *sorčica < *sorka (гл. Сной₁, 599). Мяркуецца роднасць з літ. šar̃kas ’адзежа, суконны сурдут рыбакоў’, švar̃kas ’пінжак, халат’, лат. svā́rks ’сурдут, пінжак’. Зычны ‑v‑ тлумачыцца тут уплывам літ. švarùs ’чысты, ахайны’, гл. Траўтман, 299; Мюленбах-Эндзелін, 3, 1144. З прычыны наяўнасці ‑š‑ у балцкіх словах Фасмер (3, 727 і наст.) адхіляе думку аб запазычанні з германскіх, параўн. ст.-ісл. serkr ’кашуля, сурдут, штаны’, англ.-сакс. sierce (*sarkjôn‑) ’тс’, як меркавалі аб гэтым Сабалеўскі і інш. (Фасмер, там жа). Адвяргаюцца версіі Мюленбаха–Эндзеліна (3, 1144) і Фрэнкеля (IF, 52, 298) з розніцы ў значэннях узвядзенне слав. *sorčica да сяр.-лац. sarica, sērica ’шоўк’, алб. sharkë ’род плашча з белай воўны’; гл. аб гэтым Фасмер, 3, 724. Аб параўнанні з алб. sharkë ’род плашча з белай воўны з чырвонымі крапінкамі’ і з авесц. surī ’скура’, хец. kari̯ia ’пакрываць’ гл. Сной, там жа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рэгі́стр, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. Спіс, пералік чаго-н., кніга для запісаў.
2. Ступень вышыні голасу, музычнага інструмента.
Бас — голас нізкага рэгістра.
3. У некаторых музычных інструментах: група труб або група язычковых аднолькавага тэмбру.
4. Род рэгулятара, размеркавальніка ў машынах і прыборах.
Р. каманд у ЭВМ.
5. Рад клавішаў у пішучай машынцы, у лічыльных і іншых машынах.
Верхні, ніжні р.
6. Назва дзяржаўнага органа, які ажыццяўляе нагляд над будаўніцтвам і эксплуатацыяй суднаў.
Рачны р.
Марскі р.
|| прым. рэгі́стравы, -ая, -ае (да 1—5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
станII
1. (лагерь, стоянка) стан, род. ста́на м.;
полево́й стан палявы́ стан;
2. (войско, воюющая сторона) стан, род. ста́ну м.;
3. (административная единица) уст. стан, род. ста́на м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адрэ́з м.
1. (род. адрэ́зу) (действие) отре́з;
2. (род. адрэ́за) в др. знач. отре́з;
а. на пла́цце — отре́з на пла́тье;
таўшчыня́ до́шкі ў ~зе — толшина́ доски́ в отре́зе
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)