Verbum

і́менна, часц.

1. Падкрэслівае які-н. член сказа, азначае: якраз.

І. ў яго лабараторыі атрымалі першыя станоўчыя вынікі.

2. Ужыв. пры далучэнні сказа або асобных членаў сказа, якія растлумачваюць, удакладняюць выказаную думку.

Прыйшлі ўсе, а і.: сябры, сваякі, вучні.

3. Ужыв. як сцвярджальнае слова са знач.: так, сапраўды так.

Вось і. — ехаць трэба па цаліку.

выбача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каму, каму за што, на што і без дап.

1. Не караць за што-н., дараваць.

Выбачай мне за спазненне.

2. выбача́й(це). Ужыв. пры звароце да каго-н. (часам як пабочнае), калі просяць прабачэння за турботы, непрыемнасць і пад.

Выбачайце, тут я пагарачыўся.

|| зак. вы́бачыць, -чу, -чыш, -чыць.

адмы́цца, -мы́юся, -мы́ешся, -мы́ецца; зак.

1. Змыць з сябе бруд.

З дарогі ледзь адмыўся.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зрабіцца чыстым, адмыцца, знікнуць пры мыцці.

Пляма на абрусе адмылася.

3. перан. (звычайна з адмоўем). Аднавіць аб сабе ранейшую думку (разм.).

Страціўшы рэпутацыю, да канца дзён не адмыешся.

|| незак. адмыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

ца́рства, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Дзяржава, якой кіруе цар (уст.).

2. Час праўлення цара (царыцы); цараванне.

3. перан., чаго або якое. Сфера, вобласць прыроды.

Птушынае ц.

Ц. кветак.

◊

Соннае царства (разм., жарт.) — спакой, цішыня, калі ўсе спяць.

Царства Нябеснае каму (разм.) — гаворыцца пры добрым упамінанні нябожчыка.

Цёмнае царства — сімвал некультурнага, невуцкага грамадскага асяроддзя.

скрозь, прысл. і прыназ.

1. прысл. Усюды.

С. лёг снег.

2. прысл. Заўсёды, увесь час (разм.).

Я сябе с. сам правяраю.

3. прыназ. з В. Цераз што-н.

С. шчыліны дзвярэй прабівалася святло.

4. прыназ. з В. Ужыв. пры абазначэнні стану, дзеяння і пад., якое змяняецца, суправаджаецца іншым дзеяннем, станам і пад.

Шаптаць с. слёзы.

наве́рсе.

1. прысл. На верхняй частцы чаго-н., зверху.

Яблыкі на яблыні засталіся толькі н.

2. прысл. У вышыні, уверсе.

Н. кружылі буслы.

3. прысл., перан. У вышэйшай інстанцыі (разм.).

Рашэнне было прынята н.

4. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры абазначэнні прадмета, на верхняй частцы якога размяшчаецца што-н.

Сядзець н. воза.

прыла́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -ла́д, ж.

1. Тэхнічнае прыстасаванне, пры дапамозе якога выконваецца работа ці якое-н. дзеянне.

Прылады працы.

Сельскагаспадарчая п.

2. Тое, што і прыбор (у 2 знач.).

Аптэчная п.

3. часцей мн. Камплект прадметаў для выканання аднаго працэсу, напрамку работ.

Рыбалоўныя прылады.

Спартыўныя прылады.

|| прым. прыла́дны, -ая, -ае.

прылічы́ць, -ічу́, -ічыш, -ічыць; -ічаны; зак.

1. каго-што. Дадаць пры падліку.

П. працэнты да капіталу.

2. каго (што). Назначыць куды-н. для адбывання службы (спец.).

П. навабранцаў да воінскай часці.

3. каго-што. Аднесці да ліку каго-, чаго-н.

П. да выдатных даследчыкаў.

|| незак. прылі́чваць, -аю, -аеш, -ае і прыліча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

чуць², прысл. і злуч.

1. прысл. Ледзь, ледзьве.

Стаміўся, што ч. дадому дайшоў.

2. прысл. Зусім нямнога, злёгку.

Ч. больш.

Ч. лепш.

3. злуч. Ужыв. ў даданых часавых сказах у знач.: як толькі, ледзь толькі.

Ч. узыдзе сонца — маці ўжо на нагах.

◊

Чуць-чуць — зусім нямнога.

Чуць што — як толькі што здарыцца, пры ўсякім выпадку.

электро́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

1. Праваднік, пры дапамозе якога частка электрычнага ланцуга, што ўтвараецца правадамі, злучаецца з часткай ланцуга, што праходзіць у неметалічным асяроддзі (вадкасці, газе і інш.).

Дадатны э. (анод). Адмоўны э. (катод).

2. Элемент канструкцыі, па якім куды-н. падводзіцца электрычны ток.

Зварачны э.

|| прым. электро́дны, -ая, -ае.