узбунтава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.
1. Схіліць, падбіць па бунт, паўстанне. Узбунтаваць войска. Узбунтаваць натоўп. □ Бунтар, славуты герой беларускага народа [Ілья Гаркуша] яшчэ ў XVII стагоддзі ўзбунтаваў, узняў плугароў і сейбітаў, ганчароў і плытагонаў .. на барацьбу супраць белапольскіх магнатаў. Бялевіч.
2. перан. Прывесці ў стан непакою, трывогі; узбударажыць, усхваляваць. Узбунтаваць пачуцці. Узбунтаваць душу. □ Міхалавы словы так узбунтавалі Комліка, што ён больш не валодаў сабой. Карпаў.
3. Узняць хвалі, прывесці ў рух (звычайна пра ваду). Засмяяўшыся, .. [Люда] палажыла вядро на свой адбітак у вадзе. Вядро ўзбунтавала люстраную роўнядзь, напоўнілася. Брыль. // Узлахмаціць (валасы і пад.). Волька шпарка правяла далонню па яго [Кузёмкі] валасах, узбунтавала іх і, задзірыста засмяяўшыся, знікла за веснічкамі. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папра́віць, -ра́ўлю, -ра́віш, -ра́віць; -ра́ўлены; зак.
1. што. Ліквідаваўшы пашкоджанні, зрабіць прыгодным для карыстання.
П. калёсы.
2. што. Прывесці да належнага выгляду, парадку.
П. капялюш на галаве.
3. што. Палепшыць, умацаваць.
П. сваё здароўе.
4. што. Тое, што і выправіць¹ (у 3 знач.).
П. памылкі.
5. каго (што). Указаць каму-н. на зробленую памылку.
П. студэнта.
|| незак. папраўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. папра́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дабро́, -а́, н.
1. Усё станоўчае, карыснае.
Жадаць дабра каму-н.
2. Добрыя справы, учынкі.
За маё д. ды мне ў рабро (з нар.). Зрабіць многа дабра людзям.
3. Маёмасць, рэчы, пажыткі (разм.).
У іх куфры поўныя дабра.
4. Што-н. нягоднае, непатрэбнае, дрэннае (разм., іран.).
Такога дабра нам і дарма не трэба.
◊
Не з дабра — не ад добрага жыцця.
Не на дабро — пра тое, што можа прывесці да дрэнных вынікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
азада́чыць 1, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго.
Паставіць каго‑н. у складанае становішча; прывесці ў замяшанне, разгубленась; збянтэжыць. Настрой у.. [Ваўчка] быў вясёлы, адказнае даручэнне райкома як быццам не толькі не азадачыла яго, а ўліло новую энергію. Хадкевіч.
азада́чыць 2, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго-што.
Тое, што і абзадачыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запярэ́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.
Выказаць нязгоду з кім‑, чым‑н.; прывесці довад супраць чаго‑н.; запратэставаць. Нават самы душэўны чалавек іншы раз можа сказаць: «Не!» І ўсё, і павернешся кругом, і не запярэчыш ніводным словам. Кулакоўскі. Аксіння Хвядосаўна нечакана і рашуча запярэчыла супроць адной прапановы старшыні. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спара́дкаваць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак., каго-што.
Разм. Прывесці ў парадак што‑н.; надаць належны выгляд, давесці да ладу. Заставалася спарадкаваць толькі цыбулю. Шыловіч. Памылі і спарадкавалі пасуду. Кожная рэч у доме старога рыбака цяпер стаяла на вызначаным ёй месцы і, як калісьці пры бабцы Тадоры, зіхацела чысцінёй. Бяганская.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упыні́ць, упыню, упыніш, упыніць; зак., што.
Абл. Парабіць усё, прывесці ў парадак. За гэты час Валоціч упыніў свае справы, сядзеў у кабінеце, наводзіў парадак у пісьмовым стале, хоць гэты парадак быў і без таго на належнай вышыні. Колас. Маці прыкархнула, прысеўшы каля печы. Змарылася, пакуль упыніла ўсю работу. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
объясне́ние ср.
1. тлумачэ́нне, -ння ср.;
объясне́ние сло́ва тлумачэ́нне сло́ва;
предста́вить свои́ объясне́ния прыве́сці свае́ тлумачэ́нні;
2. (разговор) размо́ва, -вы ж.;
◊
объясне́ние в любви́ прызна́нне ў каха́нні;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зварухну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
1. каго-што. Прывесці ў лёгкі рух; скалыхнуць. І як вокам азірнуць — Збожжа, збожжа, збожжа, Нават вецер зварухнуць Каласы не можа... Грахоўскі. // перан. Заклікаць да дзеяння. Папрацавалі мы нямала, Каб зварухнуць, падняць народ. Бітэль.
2. чым. Паварушыць, кіўнуць. Ніводным плаўніком не зварухнуў [шчупак]. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спасла́цца, спашлюся, спашлешся, спашлецца; спашлёмся, спашляцеся; зак.
Паказаць на каго‑, што‑н. у пацвярджэнне ці ў апраўданне чаго‑н.; прывесці ў якасці доказу. — Разам будзем апраўдвацца, — абяцаю я Рогачу. — На мяне спашліся. Савіцкі. Красніцкі спаслаўся на няхватку часу, і, падзякаваўшы яшчэ раз за шчырую гасціннасць, мы выйшлі на вуліцу. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)