лы́жачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

1. Памянш. да лыжка; невялікая лыжка.

2. Тое, што і дыхавіца (у 2 знач.). У галаве шумела і балела ў грудзях, аж калола пад лыжачкай. Кухараў. Захацелася есці, аж пад лыжачкай засмактала. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нясма́чна,

1. Прысл. да нясмачны.

2. безас. у знач. вык. Без апетыту. Нясмачна было есці сухі хлеб. // перан. Разм. Непрыемна, не па душы. [Шэмет:] — Ну, едзь у горад. Ты ж ужо быў там. Людзі ж там жывуць, робяць, а табе нясмачна стала. Лобан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перасо́лены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад перасаліць (у 1, 2 знач.).

2. у знач. прым. Вельмі салёны. Перасолены боршч. □ Сяргею хацелася есці, але ўсё, што стаяла на стале, было, здаецца, перасоленым, недавараным і такім нясмачным, што нават расло ў роце. Адамчык.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самарда́к, ‑а, м.

Разм.

1. Груб. Удар па твары. Даць самардака.

2. Хвароба ў роце, пры якой баляць сківіцы. Самардак у роце — есці нельга.

3. Пануры, упарты, маўклівы чалавек. Глядзіць спадылба, як той самардак.

4. Упартасць, маўклівасць. Трэба самардака выгнаць з яго.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тваро́г, ‑рагу, м.

Прадукт харчавання, які атрымліваецца з кіслага малака пры аддзяленні ад яго сыроваткі пасля адтоплівання. Тлусты тварог. □ Маці есці пакідала Ды йшла ў камору па другое, Яшчэ больш смачнае, ядкое, І тарабаніла сюды Для заканчэння ўжо яды Тварог, запраўлены смятанай. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трая́кі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да трох крыніц; які праяўляецца ў трох выглядах, відах. Траякая выгада. Траякае значэнне. □ — А ты, дуда, які хлеб хочаш есці? — запытаў дзед Самуіла і пасадзіў хлопца сабе на калена. — Ёсць траякі: чорны, белы і ніякі. С. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ядкі́, ‑ая, ‑ое.

Абл. Які са смакам есца, ахвотна з’ядаецца; смачны, пажыўны. Як верашчака ў дно спадала, То маці есці пакідала Ды йшла ў камору па другое, Яшчэ больш смачнае, ядкое, І тарабаніла сюды Для заканчэння ўжо яды Тварог, запраўлены смятанай. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Аб’яё́даць, абаёдацьесці з прагнасцю’ (Бяльк.) < *oboědati. Параўн. рэканструкцыю семантыкі прасл. obědъ (гл. абед) як найбольш поўнага прыёму ежы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жарля́ць, пажарляць, жерляцьесці, жэрці’ (Нас.). Дзеяслоў утвораны з суфіксам ‑аць на базе назоўніка жарло́ ’зяпа’ (гл. жарло́1).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Маказоб, моказо́б ’вельмі дробныя мошкі’ (ТС). Відаць, балтызм. Параўн. літ. makataĩ ’машкара’, žė́béti ’прагна есці губамі’. Утварэнне накшталт ⁺мошкаедзь.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)