жалюзі́, нескл., н.

Мнагастворчатыя аканіцы, а таксама шторы са звязаных паміж сабой пласцінак, якія скарыстоўваюцца для рэгулявання светлавой і паветранай плыні. Мы заўважылі, што вокны многіх кватэр былі і ўдзень цёмныя, закрытыя жалюзі — гэта, сказалі нам, вокны парыжан, што пакінулі горад, выехалі на адпачынак. Мележ.

[Фр. jalousie.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

не́калішні, ‑яя, ‑яе.

Разм. Які быў калісьці раней, у мінулым; былы. — Некалішні Мінск быў звычайны губернскі горад... Васілевіч. За горадам яны пайшлі не па шасэ, а па сцежцы.. ў хвойнік побач з пасёлкам, які ў некалішнія часы быў месцам гулянак гарадской і пасялковай моладзі. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разбудава́цца, ‑дуюся, ‑дуешся, ‑дуецца; зак.

Разм. Будуючыся, вырасці, пашырыць сваю плошчу. Пасля вайны горад разбудаваўся. Шамякін. За апошнія гады камбінат гэтак разбудаваўся, што на ўскраіне горада заняў вялізны квартал. Сабаленка. // Абзавесціся новымі будынкамі. [Аляксей:] — [Мікола] разбудаваўся, сад пасадзіў навокал сялібы і зажыў, нібы той пан. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сва́стыка, ‑і, ДМ ‑тыпы, ж.

Знак у выглядзе крыжа з загнутымі пад прамым вуглом канцамі — эмблема германскага фашызму (першапачаткова культавы знак некаторых старажытных рэлігій). Горад жыў сваім адасобленым жыццём, далёкім і незразумелым для ўсіх, хто .. фашысцкай свастыкай прыкрыў спустошаныя душы і сэрцы. Лынькоў.

[Санскр.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стагава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; незак., што і без дап.

Складаць у стог, стагі (салому, сена і пад.). [Міша:] — Навошта мне горад? Я люблю зямлю. Люблю сена стагаваць. Мыслівец. Араў і стагаваў гадамі, Не для сябе, не для радні, — Пасталі доўгімі радамі Твае [хлебароб] цяжкія працадні. Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уме́лец, ‑льца, м.

Разм. Умелы працаўнік, майстар. Знаходкі сведчылі, што ў горадзе ўжо ў той час былі высока развіты рамёствы, горад славіўся сваімі ўмельцамі-майстрамі. Хадкевіч. [Сярмяжка] працуе з той увішнасцю, з той віртуознасцю сапраўднага ўмельца, якія нават старонняга назіральніка не могуць не скарыць. Дадзіёмаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падкі́нуць, -ну, -неш, -не; -кінь; -нуты; зак.

1. каго-што. Кінуць (уверх ці пад што-н.).

П. сякеру пад лаўку.

2. што і чаго. Кінуўшы, дадаць.

П. вугалю ў топку.

3. каго-што і чаго. Даць, паслаць дадаткова (разм.).

П. рэзервы на фронт.

П. машыну дроў.

4. каго-што. Употай пакласці каля каго-, чаго-н., падлажыць.

П. лістоўку.

5. каго-што. Падвезці, давезці (разм.).

П. на машыне ў горад.

|| незак. падкіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і падкі́дваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

накірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак.

1. каго-што. Вызначыць, надаць кірунак руху каму-, чаму-н.

Н. машыны ў горад.

2. Сканцэнтраваць што-н. на кім-, чым-н., супраць чаго-н.

Н. усе сілы на выкананне задання.

Н. увагу.

3. каго-што. Паслаць, адправіць, даць прызначэнне.

Н. хворага да ўрача.

4. каго (што). Даючы парады, навучыць чаму-н. добраму.

Н. на правільны шлях.

|| незак. накіро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. накірава́нне, -я, н. (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Стамбу́лка ‘турэцкая люлька з доўгім цыбуком’ (Нас.), ‘палка (для апоры пры хадзьбе); указка’ (Нас., Шпіл.). Параўн. польск. stambułka ‘турэцкая люлька’, ‘пукатая бутэлечка’, рус. стамбу́лка ‘турэцкая люлька’. Вытворнае ад Стамбул; назва горада паходзіць з новагрэч. Στημπόλι ад выразу εἰς τήν Πόλιν ‘у горад’, г. зн. Канстанцінопаль. Гл. Фасмер, 3, 744 з літ-рай. На падставе прызнака ‘доўгі’ ўтвораны стамбо́ль ‘мужчына высокага росту’ (слонім., Сл. рэг. лекс.), стамбулі́кі ‘кветкі на высокай сцябліне’ (Арх. Федар.), што не выключае ўплыву літ. stámbas ‘кветканоснае сцябло’, параўн. стамбы́ ‘кветаносныя сцяблы’ (Сл. ПЗБ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

упара́дкаваць сов.

1. упоря́дочить; привести́ в поря́док; нала́дить;

у. даста́ўку карэспандэ́нцыі — упоря́дочить (нала́дить) доста́вку корреспонде́нции;

у. бібліятэ́ку — привести́ в поря́док библиоте́ку;

2. благоустро́ить;

у. го́рад — благоустро́ить го́род

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)