скруці́ць, скручу́, скру́ціш, скру́ціць; скру́чаны; зак.

1. гл. круціць.

2. што. Навіць на што-н.

С. дрот.

С. вуду.

3. перан., каго (што). Перамагчы, скарыць, узяць верх над кім-н.

С. ворага.

4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., каго (што). Адолець, авалодаць (пра хваробу).

Дзядулю скруціў раматус.

На тым тыдні так скруціла (безас.), што не магла павярнуцца.

5. перан., што. Не вярнуць доўг, не аддаць належнае; не выканаць абяцанага.

С. пазычаныя грошы.

Узяла кош і скруціла, не вярнула.

С. вяселле.

6. што. Зняць што-н., круцячы.

С. гайку.

7. што. Доўга або неасцярожна круцячы, прывесці ў непрыгоднасць.

Так можна кран с.

8. перан., што. Сапсаваць (жыццё, лёс і пад.) каму-н.

Ты мне жыццё скруціў.

|| незак. скру́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. скру́чванне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

потрёпанный разг.

1. прил. (рваный) падра́ны; падзёрты; пашарпа́ны; (подержанный) патрыма́ны; ужыва́ны; (поношенный) пано́шаны; (старый) стары́;

2. (о войсках) патрапа́ны;

потрёпанные диви́зии врага́ патрапа́ныя дыві́зіі во́рага;

3. прил., перен. (изнурённый) зму́чаны, змя́ты, змарне́лы;

потрёпанный вид зму́чаны (змарне́лы) вы́гляд;

потрёпанное лицо́ змя́ты (змарне́лы) твар.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

торжествова́ть несов.

1. (праздновать) уст. святкава́ць;

торжествова́ть побе́ду святкава́ць перамо́гу;

2. (иметь успех, быть победителем над кем, над чем) перамага́ць (каго, што), браць верх (над кім, над чым), трыумфава́ць;

торжествова́ть над враго́м перамага́ць во́рага, браць верх над во́рагам;

3. (радоваться, ликовать) ра́давацца;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

захо́д, -ду м.

1. в разн. знач. захо́д;

з. у тыл во́рага — захо́д в тыл врага́;

без ~хо́ду ў порт — без захо́да в порт;

2. приём;

перане́сці груз у два захо́ды — перенести́ груз в два приёма;

◊ адны́м ~дам — а) заодно́, попу́тно; б) в оди́н приём

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

освободи́ть сов.

1. вы́зваліць, мног. павызваля́ць;

освободи́ть заключённых вы́зваліць зняво́леных;

освободи́ть от врага́ захва́ченную зе́млю вы́зваліць ад во́рага захо́пленую зямлю́;

2. (уволить) вы́зваліць;

освободи́ть от рабо́ты вы́зваліць ад рабо́ты;

3. (опорожнить) апаражні́ць, мног. паапаражня́ць;

4. (очистить) ачы́сціць;

освободи́ть помеще́ние ачы́сціць памяшка́нне;

5. (руки) апраста́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

схі́біць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; зак.

Разм.

1. Не трапіць у цэль, прамахнуцца. Першы стрэл жандара немінуча зваліў бы каня, і першы стрэл мог быць смяротны для яго, Мусатава, калі ў адказ грымнуць пісталеты ворага. Гэты не схібіць. Караткевіч. А я ўсё-такі не ведаў, ці насмерць забіў таго гада. А мо толькі параніў? Вельмі ж хваляваўся, рука магла схібіць. Сабаленка. [Лапецька:] — Паляванне — спорт для маладых і дужых. Дык не,.. [дзядзька Ціхон] яшчэ поўзае, пнецца давесці, што яго вока не схібіць. Паслядовіч.

2. перан. Зрабіць промах; памыліцца. [Зайчык] насцярожыўся, падрыхтаваўся, каб не схібіць, не пралічыцца. Мележ. У свядомасці цюкнула думка, што схібіць цяпер нельга інакш яны абодва загінуць. Быкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

укры́ць сов.

1. укры́ть, накры́ть;

у. дзіця́ ко́ўдрай — укры́ть (накры́ть) ребёнка одея́лом;

у. гра́ды ад маро́зу — укры́ть гря́ды от моро́за;

2. (сплошь) покры́ть; усе́ять;

гракі́ ўкры́лі ўсё по́ле — грачи́ покры́ли всё по́ле;

3. (спрятать, защитить) укры́ть;

ноч укры́ла партыза́н ад во́рага — ночь укры́ла партиза́н от врага́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ру́хнуть сов.

1. павалі́цца; (обрушиться) абвалі́цца, абру́шыцца, абуры́цца; (упасть) упа́сці; (без сил) звалі́цца;

стена́ ру́хнула сцяна́ абвалі́лася (упа́ла);

2. перен. па́сці, правалі́цца, пайсці́ ма́рна; (погибнуть) загі́нуць;

ру́сское самодержа́вие ру́хнуло ру́скае самадзяржа́ўе па́ла;

все пла́ны врага́ ру́хнули усе́ пла́ны во́рага правалі́ліся;

наде́жды ру́хнули надзе́і пайшлі́ ма́рна (не збылі́ся);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адкі́нуць, -ну, -неш, -не; -кінь; -нуты; зак.

1. каго-што. Кінуць убок, назад, наперад; рэзка, з сілай адштурхнуць.

А. камень.

2. перан., каго-што. Не прыняць, адмовіцца ад чаго-н. (разм.).

А. усе магчымасці.

А. сумненні.

3. перан., каго-што. Атакуючы, прымусіць адступіць.

А. ворага далёка назад.

4. што. Адкрыць, адвесці ўбок, адвярнуць, закінуць назад што-н., замацаванае адным краем.

А. века скрыні.

5. Адвесці назад, убок; закінуць (галаву, руку, нагу).

А. галаву.

6. каго-што. Зменшыць на пэўную колькасць, адняць.

А. сотню рублёў.

7. ас. і безас., каго-што. Вярнуцца (пра хваробу).

Грып яго адкінуў (разм.).

8. што. Адбіць, стварыць (цень, святло і пад.).

Сад адкінуў густы цень.

9. перан. Вярнуць да пройдзенай стадыі ў развіцці чаго-н.

Вайна ўсё адкінула назад.

10. Не прыняць пад увагу пры лічэнні, ацэнцы каго-, чаго-н.

Улічыць галоўнае, адкінуць выпадковае.

◊

Адкінуць хвост (капыты) (разм.) — памерці.

|| незак. адкі́дваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

падабе́нства, ‑а, н.

1. Наяўнасць агульных або падобных рыс; падобнасць у чым‑н. Знешняе падабенства. Падабенства біяграфій. Падабенства характараў. □ Ніякага падабенства не было ў гэтым мізэрным, страшэнна худым чалавеку да Элія Бакучава, якім памятаў яго Вісарыён. Самуйлёнак. Тацянка ў кожнай кветцы знаходзіла падабенства з кім-небудзь. Юрэвіч.

2. Нешта падобнае на што‑н., да чаго‑н., з чым‑н. Падабенства да невясёлай усмешкі схавалася ў яго [Сегеня] вусах. Чорны. Зрабіўшы з круглячкоў падабенства бінокля,.. [сувязны] уважліва аглядае ўяўныя пазіцыі ворага. Гарбук.

3. У геаметрыі — падобнасць фігур па форме пры розніцы ў велічыні. Падабенства трохвугольнікаў.

4. Падобнасць па асноўных адзнаках; блізкасць, абумоўленая агульнасцю паходжання. Відавочнае падабенства і несумненная блізкасць беларускай і ўкраінскай моў не ліквідуе.. цяжкасцей паэтычнага перакладу. Палітыка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)