адлюстрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), што. Узнавіць, перадаць чый-н. вобраз на сваёй люстраной паверхні, адкінуць у адваротным напрамку светавыя промні.

Возера адлюстравала кроны пышных дрэў.

2. Перадаць у вобразах або паняццях аб’ектыўную рэальнасць.

3. Ахарактарызаваць, перадаць сутнасць, змест, унутраныя асаблівасці чаго-н.

Чалавек стараўся падабраць такія словы, якія б дакладна адлюстравалі яго душэўны стан.

4. Увасобіць у мастацкіх вобразах, паказаць, намаляваць.

А. жыццё народа ў рамане.

|| незак. адлюстро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адлюстрава́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ка́ша, -ы, мн. -ы, каш, ж.

1. Густая страва са звараных круп.

Манная к.

Аўсяная к.

2. перан. Разрэджаная маса чаго-н., падобная з выгляду на гэту страву.

Снег ператварыўся ў кашу.

3. перан. Беспарадак, неразбярыха.

У яго ў галаве к.

◊

Бярозавая каша — розгі або дубец, рэмень і пад.

Заварыць кашу — распачаць якую-н. непрыемную, клапатлівую справу.

Кашы не зварыш з кім — не дагаворышся з кім-н., не зробіш справу.

Мала кашы еў — малады, нявопытны, недастаткова дужы.

|| памянш. ка́шка, -і, ДМ -шцы, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

скалану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак.

1. каго-што. Прымусіць здрыгануцца, страсянуцца.

С. грушу.

Вецер скалануў дзверы.

Машыну скаланула на калдобіне (безас.).

2. што. Перамяшаць часцінкі вадкасці, страсянуўшы пасудзіну.

С. квас.

3. безас., каго-што. Перакрывіць, перасмыкнуць (пра сутаргавы рух).

Ад холаду яго скаланула.

4. перан., каго-што. Ахапіць, авалодаць (пра пачуцці, думкі); моцна ўзрушыць, усхваляваць.

Жаль скалануў сэрца маці.

5. перан., каго (што). Вымусіць каго-н. аддаць што-н. (разм.).

Калі скаланём, дык аддасць.

|| незак. скалана́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чапа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. каго-што. Дакранацца, датыкацца да каго-, чаго-н.

Не чапай рукамі!

2. што. Браць, карыстацца (разм.).

Не чапай майго нічога.

3. каго-што. Закранаць, турбаваць каго-н.; крыўдзіць (разм.).

Не чапай яго, няхай спіць.

4. каго-што. Умешвацца ў чые-н. справы; перашкаджаць каму-н. (разм.).

Не чапай дзяцей, хай гуляюць.

5. каго-што. Знішчаць, вынішчаць; прыносіць шкоду каму-, чаму-н.

Нельга ч. птушыныя гнёзды.

6. Нападаць на каго-, што-н.

Воўк падышоў блізка, але авечак не чапаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лі́ха ср.

1. несча́стье; беда́ ж.; ли́хо; зло;

2. фольк. (нечистая сила) ли́хо;

◊ на́ л. — к сожале́нию; как на зло;

на л. — на чёрта, на кой чёрт;

л. ве́дае што — чёрт зна́ет что;

як на то́е л. — как на беду́;

каб на цябе́ л. — чтоб на тебя́ чёрт, чтоб тебе́ пу́сто бы́ло;

л. яго́ (вас, іх і г.д.) ве́дае — чёрт (ле́ший) его́ (вас, их и т.п.) зна́ет;

л. яго́ разбярэ́ — чёрт его́ разберёт;

л. яго́ бяры́ — чёрт с ним; прах его возьми́;

л. на яго́ — чёрт побери́ (подери́);

л. з ім — чёрт с ним;

не паміна́ць (успаміна́ць) лі́хам — не помина́ть ли́хом;

пазна́ць, пачы́м фунт л. — узна́ть, почём фунт ли́ха;

адку́ль усё л. ўзяло́ся — отку́да (из-за чего́) сыр-бор загоре́лся;

на яко́е л. — на кой чёрт, на кой тут;

няха́й яму́ л. — будь он нела́ден;

няма́ л. без дабра́ — посл. нет ху́да без добра́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абыхо́дзіць несов.

1. в разн. знач. обходи́ть; (в разговоре, изложении — ещё) избега́ть;

2. (обнося, пропускать) обноси́ть;

1, 2 см. абысці́;

3. волнова́ть, беспоко́ить, тро́гать;

гэ́та яго́ ма́ла а. — э́то его́ ма́ло волну́ет (беспоко́ит, тро́гает)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

леге́нда I ж., в разн. знач. леге́нда;

старажы́тная л. — дре́вняя леге́нда;

пра яго́ хо́дзяць ~ды ў наро́дзе — о нём хо́дят леге́нды в наро́де

леге́нда II ж., спец. леге́нда;

л. да ка́рты — леге́нда к ка́рте

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

не́мач ж., разг.

1. не́мощь, не́мочь; неду́г м.;

2. злосча́стие ср.;

○ бле́дная н. — мед. бле́дная не́мочь;

◊ каб (хай) на яго́ (яе́, цябе́, іх, вас) н. — чёрт его́ (её, тебя́, их, вас) возьми́ (побери́, подери́)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

неспако́й, -ко́ю м.

1. трево́га ж., беспоко́йство ср.;

яго́ ахапі́ў н. — его́ охвати́ла трево́га (охвати́ло беспоко́йство);

2. (недовольство) броже́ние ср., волне́ние ср.;

◊ за дурно́й галаво́й нага́м н. — посл. дурна́я голова́ нога́м поко́я не даёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паткну́цца сов., разг.

1. су́нуться, ткну́ться, толкну́ться;

п. ў дзве́ры — су́нуться (ткну́ться, толкну́ться) в дверь;

2. перен. попыта́ться;

то́лькі ён ~ну́ўся сказа́ць, як яго́ зноў перабі́лі — то́лько он попыта́лся сказа́ть, как его́ опять переби́ли

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)