перегоня́ться

1. (перегонять друг друга) разг. ісці́ напераго́нкі;

2. страд. пераганя́цца, апярэ́джвацца, выпярэ́джвацца; см. перегоня́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Кле́мбаць ’ісці кульгаючы’ (ТС). Гл. клембы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зажада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго і з інф.

Праявіць ахвоту, жаданне; захацець. [Міхаіл Стальмаховіч] зажадаў ісці з Рыгорам поплеч. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Су́нуць ’рухаць, кратаць, соваць; усунуць, штурхнуць, піхнуць’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Байк. і Некр.), ’рушыць, пайсці грамадой’ (ТС, Сержп. Грам., Юрч. Вытв.), ’пасоўваць, ставіць’, ’цягнуць’, ’укладаць, усоўваць’, ’ісці’ (Сл. ПЗБ), су́нуты ’цягнуць’ (Клім.), су́нуцца ’паволі рухацца, ісці’ ’тс’, (ТСБМ, ТС), ’высоўвацца’, ’напасці, накінуцца’ (Сл. ПЗБ), ’упасці’ (Бяльк.). Укр. су́нути, рус. су́нуть, стараж.-рус. сунуты ’кінуць’, ц.-слав. сунѫти, польск. sunąc, в.-луж. sunuć, н.-луж. sunuś, чэш. sunouti ’пасоўваць’, славац. súnuť, серб.-харв. су́нути ’наліць, насыпаць’, славен. súniti ’штурхнуць’, балг. дыял. су́на ’перамяшчаць, слізгаць’, ст.-слав. соунѫти. Прасл. *sunǫti ’пасоўваць, штурхнуць; укласці, усунуць’; дзеяслоў аднакратнага дзеяння да прасл. *sovati, *sujǫ ’соваць’; гл. Борысь, 587; Фасмер, 3, 804; Бязлай, 3, 341–342; Шустар-Шэўц, 1380–1381. Паводле Махэка₂ (593), было і *sunǫti з іншай семантыкай — ’бегчы, хутка ісці’, параўн. польск. дыял. sunąć ’рушыць, ісці’, чэш. дыял. snuť se ’ісці’, з паралеллю гоц. skewjan ’ісці’, ст.-ісл. skaeva ’рухацца наперад’, роднаснага чэш. sypati ’хутка ісці’. Параўн. снаваць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ты́паць (ты́пъць) ‘ісці (пра маленькіх дзяцей)’ (мёрск., Нар. лекс.), ‘ісці, лёгка ступаючы (пра дзяцей, старых)’ (лаг., Стан.), сюды ж ты́птацца (тыптъцца) ‘хадзіць вельмі ціха’ (мёрск., Нар. лекс.), тыпты́сь ‘дрыжэць, трэсціся’ (драг., Жыв. НС). Параўн. укр. ти́пати ‘павольна ісці’, рус. ти́пать ‘хадзіць на дыбачках (на пальчыках)’, польск. cipać ‘ісці ціха, несупынна (пра дождж)’, н.-луж. typotaś ‘дробненька тупаць’, славен. típati ‘дакранацца, кранаць’, харв. tipati ‘тс’. Прасл. *tipati ‘ціха пастукваць, ціха ісці’, магчыма, анаматапеічнага паходжання, суадноснае з прасл. *tъpati ‘тупаць’, *te(p)ti ‘біць’, *tъpъtati ‘таптаць’ (Фасмер, 4, 60; ЕСУМ, 5, 570). Стой (Бязлай, 4, 182) параўноўвае з літ. tipénti ‘хадзіць на пальчыках, на дыбачках (у тым ліку пра дзяцей, якія вучацца хадзіць)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ве́рны, -ая, -ае.

1. Які адпавядае ісціне; правільны, дакладны.

Верная думка.

В. шлях.

Верна (прысл.) скалькаваць.

2. Несумненны, непазбежны.

В. выйгрыш.

Ісці на верную пагібель.

3. Надзейны, трывалы, стойкі.

Верная апора.

Верна (прысл.) служыць.

В. сябар.

В. ў каханні.

|| наз. ве́рнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наўсця́ж, прысл. і прыназ. (разм.).

1. прысл. Ва ўсю даўжыню чаго-н.

Н. кладуцца пракосы.

2. прысл. Ва ўсіх напрамках, навокал.

Н. праляглі дарогі.

3. прыназ. з Р. Ужыв. пры ўказанні на прадмет, уздоўж якога што-н. размяшчаецца, рухаецца.

Ісці н. дарогі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

папіха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. каго-што. Штурхаючы, падштурхваючы, прымушаць ісці або перамяшчаць у якім-н. напрамку.

П. каго-н. у плечы.

П. тачку.

2. перан., каго і кім. Абыходзіцца з кім-н. зняважліва, распараджацца кім-н.

Усякі тут будзе п. мяне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Кулды́баць ’кульгаць, паволі ісці’ (Нас.). Гл. калдыбаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

адсырэ́ць, ‑эе; зак.

Увабраўшы ў сябе вільгаці, стаць сырым. Ісці было вельмі цяжка, валёнкі за дзень адсырэлі, здаваліся пудовымі. Лупсякоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)