са́льнасць, ‑і, ж.
1. Спец. Наяўнасць тлушчу ў чым‑н. Парода свіней высокай сальнасці.
2. Непрыстойнасць, грубасць, цынічнасць. Сабярэ [Казлоўскі] ў сваім кабінеце супрацоўніку і смакуе кожную сальнасць. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апо́ка 1, ‑і, ДМ апоцы, ж.
Спец. Прыстасаванне, у якім робіцца ліцейная форма.
апо́ка 2, ‑і, ДМ апоцы, ж.
Асадкавая цвёрдая лёгкая горная парода, багатая на крэменязём.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нажда́к, ‑у, м.
Горная парода, якая складаецца з дробных зярнят карунду і прымесей іншых мінералаў. // Парашок з гэтага мінералу, які ўжываецца для шліфоўкі або чысткі металічных вырабаў, шкла і пад.
[Цюрк. nadžak.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
баксёр, ‑а, м.
1. Спартсмен, які займаецца боксам.
2. Гіст. Удзельнік паўстання супраць чужаземных захопнікаў у 1900 годзе ў Кітаі.
3. Парода службовых сабак, якія маюць круглую галаву, кароткую морду, жоўтую поўсць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гату́нак ’гатунак’ (БРС, Касп., Шат.), ’парода’ (Сл. паўн.-зах.). Укр. гатунок, гатунок ’тс’. Запазычанне з польск. gatunek ’тс’ (а гэта з ням. Gattung). Слаўскі, 1, 261; Рудніцкі, 1, 808.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мураве́йнік ’парода мядзведзяў (Ursus formicarius, якія любяць раскопваць мурашнікі’ (Анік., Нас., Касп.). Разам з рус. пск., цвяр., перм. муравейник складае адзіны паўн.-бел.-рус. арэал. Да рус. мураве́й ’мурашка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
суцэ́льны, -ая, -ае.
1. Які цягнецца без прамежкаў, цалкам займае сабой усю прастору.
Суцэльная паласа асфальту.
2. Такі, які ахоплівае ўсіх ці ўсё; паўсюдны, усеагульны.
Суцэльная электрыфікацыя.
3. Зроблены з аднаго кавалка; не састаўны.
Падлога з суцэльных дошак.
Суцэльная парода (якая не падзяляецца на пласты па сваёй структуры).
|| наз. суцэ́льнасць, -і, ж. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Кляску́н ’гарэза, які безупынна кляскае’ (Нас.), ’парода лесуна’ (Кіркор). Гл. кляскаць. Насовіч (239) аспрэчвае наяўнасць міфалагічнага значэння, якое прыводзіць Кіркор. На спрэчнасць гэтай дэфініцыі звяртае ўвагу таксама Лабко (Нар. словатв., 296).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выпло́д ’нашчадак, атожылак’ (Нас.), вы́плад ’тс’ (Гарэц.), выпло́д ’парода, племя’ (Бяльк.), вы́плад ’вынішчэнне, вывядзенне (асабліва дробных жывёлін і насякомых)’ (КЭС). Чэш. výplod ’дзеянне па дзеяслову vyploditi’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне да выпладзіць (гл. пладзіць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ма́рмур, ‑у, м.
1. Цвёрдая горная крышталічная парода розных колераў, якая ўжываецца для архітэктурных і скульптурных работ. Галіна зайшла за агароджу і прыгледзелася да надпісу на чорным мармуры помніка. Рамановіч.
2. Вырабы, аздобы з мармуру.
[Лац. marmor ад грэч. mármaros — бліскучы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)