акаймо́ўка, ‑і, ДМ ‑ўцы, ж.
Палоска, якая акружае край чаго‑н. Пыл густым пластам укрываў.. твар [Собаля], чорнай акаймоўкай засох у кутках пухлявых пругкіх вуснаў. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узле́ссе, ‑я, н.
Край лесу. На Саўкавай гары.., на самым узлессі пушчы, была закончана пабудова лагера. Брыль. Выйшаў [я] на ўзлессе, прымасціўся на шырокім бярозавым пні. Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бурт ’капец’ (Бяльк., Сцяшк. МГ), ’вялікая куча бульбы прадаўгаватай формы’ (Выг. дыс.). Укр. бу́рта, рус. бурт. Усё запазычанне з польск. burta, burt ’кайма; борт; край насыпу’ (< ням. Bord ’край, борт’). Праабражэнскі, 1, 54; Брукнер, 50; Фасмер, 1, 247; Шанскі, 1, Б, 235. Укр. бу́рта < польск. burta < ням. Borte (Брукнер, 50; Рудніцкі, 266). Параўн. борт 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кант ’востры бераг, край, рабро чаго-небудзь’, ’аблямоўка’, ’кайма’ (ТСБМ, Клім., Сцяшк.; гродз., З нар. сл.), драг. кант, кантэ ’стрэлкі ў адпрасаваных штанах’ (Лучыц-Федарэц., вусн. паведамл.). З польск. kant ’край, востры бераг’, якое з ням. Kante < ст.-франц. cant ’вугал’, < лац. canthus ’куток у воку’, ’вобад кола’ (Слаўскі, 2, 43–46; Фасмер, 2, 181).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кро́мка ’кромка, зрэзак ад матэрыі, край’ (Бяльк., Вешт.), ’скарынка хлеба’ (Вешт., Хрэст. дыял., Сл. паўн.-зах.). Гл. кром.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
забра́цца сов., в разн. знач. забра́ться;
з. на верхаві́ну дрэ́ва — забра́ться на верху́шку де́рева;
з. ў гушча́р ле́су — забра́ться в гу́щу ле́са;
з. ў ла́гер во́рага — забра́ться в ла́герь врага́;
з. на край све́ту — забра́ться на край све́та
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
закаса́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Загнуўшыся, падняцца, задрацца ўгору (пра частку, край адзення). Калоша закасалася. // Разм. Закасаць сабе рукавы, полы і пад. Закасайся, каб не памачыць штаны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заклеката́ць, ‑клекачу, ‑клякочаш, ‑клякоча; зак.
Пачаць клекатаць. // Праклекатаць. [Бусліха] апусцілася на гняздо, закрануўшы крылом бусла. Бусел злёгку заклекатаў, відаць, напомніў пра асцярожнасць і адсунуўся на самы край. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зара́начка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Нар.-паэт. Памянш.-ласк. да заранка 1. Ты не згаснеш, ясная зараначка, Ты яшчэ асвеціш родны край. Багдановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расплю́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Плюхаючыся, праліцца праз край, разліцца. У Зосі задрыжалі рукі. Вада са шклянкі расплюхалася на падлогу. Хомчанка.
2. Разм. Пачаць моцна плюхацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)