Тарко́ванка ’бабка (з дранай бульбы)’ (люб., слуц., Нар. словатв.; асіп., слуц., саліг., ЛА, 4), ’бульбяная каша’ (Сл. рэг. лекс.), ’бабка, дранка, каша з дранай бульбы’ (чырв., З нар. сл.), ’сырая драная бульба’ (жытк., ЖНС; Вешт.), тарко́ванне ’бабка’ (лун., ЖНС). Ад таркава́ць ’церці на тарцы’ < польск. tarkować ’тс’, гл. тарка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
насе́нны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да насення (у 1 знач.); у якім знаходзіцца насенне. Насенныя каробачкі. // Які ажыццяўляецца пры дапамозе насення. Насеннае размнажэнне.
2. Які мае адносіны да насення (у 2 знач.). Насенны матэрыял. Насенны фонд. // Які пакідаецца на насенне. Насенная бульба. □ Шырокі загон насеннай канюшыны ішоў ад ельніку. Чорны. // Прызначаны для вырошчвання насенных раслін. Насенны ўчастак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патаўчы́ся, ‑таўкуся, ‑таўчэшся, ‑таўчэцца; ‑таўчомся, ‑таўчацеся; ‑таўкуцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаўчыся, здрабніцца ад таўчэння. Бульба патаўклася. Перац патоўкся.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разм. Дабіцца, разбіцца. Пасуда патаўклася.
3. Разм. Пахадзіць туды-сюды, пасланяцца. Рынак быў на ранейшым месцы. Захацелася зайсці туды, патаўчыся сярод натоўпу, пачуць родную гамонку вясковых людзей. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пе́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад пячы (у 1 знач.).
2. Прыгатаваны пячэннем. Печаная бульба. Печанае сала.
3. у знач. наз. пе́чанае, ‑ага, н. Тое, што і печыва (у 1 знач.). На сталах былі навалены цэлыя горы рознага смажанага, варанага і печанага. Бядуля.
•••
Гад печаны гл. гад.
Ні печаны ні вараны — пра нічым не адметнага, бесхарактарнага чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рассціла́цца, ‑аецца; незак.
1. Незак. да разаслацца.
2. Размяшчацца на вялікай прасторы. Навокал рассцілалася поле, яшчэ даволі стракатае: за жаўтлявым спелым жытам зелянела бульба, з другога боку сінеў лубін. Шамякін. Абапал дарогі рассцілаліся зялёныя лугі. Мядзёлка.
3. Слацца нізка над паверхняй чаго‑н. Дым ішоў у глыбіню лесу і рассцілаўся там па зямлі. Кулакоўскі.
4. Зал. да рассцілаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свіны́, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да свінні (у 1 знач.). Свіное сала. Свіны статак. // Прызначаны для свіней. Свіная ферма. Свіная бульба. // Прыгатаваны, зроблены з мяса ці скуры свінні. Свіная тушонка. Свіныя катлеты. // Такі, як у свінні; маленькі, заплыўшы (пра вочы). З-пад калматых броваў пазіралі маленькія свіныя вочкі. Карпюк.
•••
Сабрацца (прыйсці) у свіныя галасы гл. сабрацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паме́рзнуць сов.
1. (испортиться от мороза) помёрзнуть;
бу́льба ~зла — карто́шка помёрзла;
2. (погибнуть от мороза) замёрзнуть, вы́мерзнуть, перемёрзнуть;
3. (озябнуть) замёрзнуть;
ру́кі ~злі — ру́ки замёрзли;
4. (нек-рое время) помёрзнуть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
произраста́ть несов.
1. выраста́ць;
из ростка́ произраста́ет де́рево з па́растка выраста́е дрэ́ва;
2. (расти) расці́;
коко́совые па́льмы произраста́ют в ю́жных стра́нах како́савыя па́льмы расту́ць у паўднёвых краі́нах;
3. (выпускать ростки) прараста́ць;
карто́фель произраста́ет бу́льба прараста́е;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
няспо́рны
1. (малорезультативный) неспо́рый;
~ная рабо́та — неспо́рая рабо́та;
дождж ідзе́, але н. — дождь идёт, но неспо́рый;
2. (убыточный) неэконо́мный, невы́годный;
гэ́та бу́льба для насе́ння ~ная — э́тот карто́фель для семя́н неэконо́мный (невы́годный)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перасе́сці сов.
1. в разн. знач. пересе́сть;
п. на друго́е крэ́сла — пересе́сть на друго́й стул;
п. на парахо́д — пересе́сть на парохо́д;
2. застря́ть;
бу́льба ў го́рле ~се́ла — карто́шка в го́рле застря́ла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)