устано́вачны, ‑ая, ‑ае.
1. Прызначаны для ўстаноўкі чаго‑н. Установачная шруба. Установачная дошка.
2. Які дае ўстаноўку (у 3 знач.), прынцыпова важны. Установачныя тэзісы. Установачны артыкул.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́круціцца, -кручуся, -круцішся, -круціцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.), з чаго. Адкруціўшыся, выпасці.
Шруба выкруцілася.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Тое, што і вывіхнуцца (разм.).
Выкруцілася рука ў плячы.
3. Спрытна выслізнуць, вызваліцца.
В. з рук праціўніка.
4. перан. Выйсці з цяжкага становішча.
В. з бяды.
|| незак. выкру́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вінт 1 ’болт са спіральнай нарэзкай шруба’ (КТС, БРС). Укр. гвінт, рус. винт, макед., балг. винт ’тс’, чэш. народн. vint ’нарэзка шруба’. Запазычана з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 27) < польск. gwint ’вінт’ < ням. Gewinde ’нарэзка’, winden ’абвіваць, намотваць, круціць’ (Брукнер, 165; Шанскі, 1, В, 101; Фасмер, 1, 317). Цалкам магчыма, што бел. вінт паходзіць непасрэдна з польск. мовы. Сюды ж вінтавы́.
Вінт 2 ’частка рухавіка парахода ці самалёта ў выглядзе лопасцей, замацаваных на валу’. Запазычана з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 98).
Вінт 3 ’карцёжная гульня’ (БРС, КТС). Запазычана з рус. мовы; параўн. винт ’тс’ < ням. Gewinde. Да вінт 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ліце́рка ’колца ў калаўроце, якое круціць шпульку’ (Касп.). Сапсаванае народнае *муце́рка. Параўн. бел. міёр. мітэрка (Шатал.), зах.-міёр. лютэрка (Крыўко, вусн. паведамл.), польск. зах., паморск. каш. muterka, muterek ’тс’, сілезск., лэнчыцк. ’гайка, шруба на канцы восі’. Змену губнога ў л параўн., напрыклад, у брасл. ліцірына́р = ветэрына́р (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
винтI м.
1. шру́ба, -бы ж.;
2. (парохода, самолёта) вінт, род. вінта́ м.; (самолёта — ещё) прапе́лер, -ра м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вінт 1, ‑а́, М ‑нце́, м.
1. Шпень са спіральнай нарэзкай; шруба.
2. Частка рухавіка парахода, самалёта і пад. у выглядзе лопасцей, замацаваных на вале. Грабны вінт. Вінт самалёта.
3. у знач. прысл. вінто́м. Спіраллю. З-пад кармы вінтом вырывалася пеністая вада. Асіпенка.
вінт 2, ‑а, М ‑нце, м.
Карцёжная гульня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дакруці́цца, ‑кручуся, ‑круцішся, ‑круціцца; зак.
1. Кончыць круціцца. Дакруціліся апошнія танцавальныя пары.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Закруціцца поўнасцю, да канца. Шруба дакруцілася.
3. Круцячыся, дасягнуць якога‑н. месца. Ваўчок дакруціўся да стала.
4. перан. Разм. Адмоўнымі паводзінамі давесці сябе да непрыемных вынікаў. Хто, ажаніўшыся, круціцца, той да ліха дакруціцца. З нар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укруці́цца, укручуся, укруцішся, укруціцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Круцячыся, увайсці ў сярэдзіну чаго‑н. Шруба лёгка ўкруцілася. // перан. Разм. Улезці, усунуцца куды‑н. [Маці:] — Ён [Рапецкіх сын] табе, як вуж, усюды ўкруціцца, што хочаш дастане. Карпюк.
2. Захутацца ў што‑н., абматацца чым‑н. Пад альховым кустом, укруціўшыся ў старую дзіравую коўдру, ляжаў .. невялічкага росту чалавек. Чарот. Мы абуліся, адзеліся, укруціліся хусткамі. Лось.
3. Круцячыся, наматацца на што‑н. Лейцы адчапіліся ад лёстак, укруціліся ў пярэдняе кола. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адкруці́цца, ‑кручуся, ‑круцішся, ‑круціцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раскруціўшыся, аддзяліцца. Вось адзін сноп .. стаў разлазіцца, аб’язджаць, пэўна перавясла было нямецкае ці адкруцілася. Мележ. // Адшрубавацца. Шруба адкруцілася.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Павярнуўшыся, адкрыцца. Кран адкруціўся.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зламацца, адарвацца ад пакручвання ў розныя бакі; перакруціцца. Спелая макаўка лёгка адкруцілася.
4. Кончыць круціцца, адкружыцца. Адкруціліся пары ў вальсе.
5. Разм. Ухіліцца, вызваліцца ад чаго‑н. з дапамогай выдумак, хітрыкаў; пазбегнуць чаго‑н. Пасля таго, як.. [факір] зразумеў, што адкруціцца ніяк не выпадзе, ён шмат што нам расказаў. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укруці́цца сов.
1. ввинти́ться, вверну́ться, вкрути́ться;
шру́ба лёгка ўкруці́лася — винт легко́ ввинти́лся (вверну́лся, вкрути́лся);
2. (во что-л.) заку́таться, заверну́ться; уку́таться; (чем-л.) обмота́ться;
у. ў ко́ўдру — заку́таться (заверну́ться, уку́таться) в одея́ло;
у. ручніко́м — обмота́ться полоте́нцем;
3. (впутаться во что-л.) вмота́ться, замота́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)