Тру́маль ‘бітон’, труме́льчык ‘невялікая каструлька з ручкай’ (Рэг. сл. Віц.), сюды ж тру́ман ‘паходны жалезны чайнік з вузкім горлам і шырокім дном’ (Касп.), параўн. рус. пск. тру́моль ‘чайнік’. Рэгіянальнае запазычанне з лат. trumulis ‘конусападобны бляшаны сасуд, банка, чайнік’, якое з н.-ням., усх.-фрыз. trummel ‘барабан або іншы шумны моцны інструмент’, ‘бляшаны посуд з накрыўкай’, параўн. таксама ням. Trommel ‘барабан, вал, цыліндр’, якія праз ст.-в.-ням. trumba ўзыходзяць да франц. trompe ‘медны рог, труба, горн’ < італ. tromba ‘труба’ (Каруліс, 2, 432; Васэрцыер, 237).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
растаўсце́лы, ‑ая, ‑ае.
Які растаўсцеў; распаўнелы, тоўсты. — Ёсць у вас чайнік? — паглядзеў [Ціхамір] на буфетчыцу, маладую, але ўжо растаўсцелую жанчыну. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ні́келевы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да нікелю. Нікелевы завод. // Які мае ў сваім саставе нікель. Нікелевыя руды. // Разм. Панікеліраваны. Нікелевы чайнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закапце́лы, ‑ая, ‑ае.
Пакрыты сажай; задымлены, закураны. Недалёка на сценцы мігае закапцелы чыгуначны ліхтар. Лынькоў. Закапцелы чайнік шумна Закіпае на цяпельцы. Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мане́р, ‑а, м. (ужыв. толькі ў В і Т скл.).
Спосаб дзеяння, лад, узор. Андрэй дастае .. шчарбаты чайнік, налівае яго вадою з тэндэра і.. прымайстроўвае чайнік да топкі.. Такім жа манерам, як чайнік, прымайстроўваецца патэльня з салам. Лынькоў. На працу .. [даяркі] ішлі ў добрым, пашытым на сучасны манер адзенні. Хведаровіч. / у знач. прыназ. у спалуч. з «на». — Як ты мяркуеш, Мартыне, — парушыў маўклівасць дзед Талаш, пачаўшы трохі здалёку, — ці можна падабраць добрых хлопцаў... ну, на манер невялічкага войска? Колас.
•••
На адзін манер — аднолькавы, падобны; аднолькава, падобна.
На свой манер — па-свойму, не так, як іншыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Лімбры́чак ’чайнік’ (ашм., Сцяшк. Сл.). Запазычана з гтольск. imbryczek < imbryk ’тс’, якое з тур. i̯mbrik ’збан для ’вады, джазва’. Пачатковае л‑ на месца j .
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
імбры́чак, ‑чка, м.
Уст. Чайнік для заваркі чаю. Гаспадар прынёс з кухні і паставіў пасярод стала бліскучы медны самавар з размаляваным у кветкі імбрычкам наверсе. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жаро́ўня, ‑і; Р мн. ‑ровень і ‑роўняў; ж.
Невялікая металічная пасудзіна для гарачага вуголля, якая выкарыстоўваецца ў якасці печкі. Над ачагом вісеў чайнік, а з жароўні прыемна пахла смажанай аленінай. Бяганская.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Імбры́чак ’чайнік для заваркі чаю’ (ТСБМ, БРС, Бяльк., Арх. Бяльк., Сцяшк. МГ, Касп., Мат. Гом., Гарэц., Інстр. I; В. В., 114), індры́чак (гом., Нар. слова, 160). З польск. памянш. imbryczek ’чайнік’ (літ. im̃brikas, укр. імбрик < польск. imbryk); у польскую мову слова трапіла з тур. ibrik, адкуль таксама серб.-харв. ѝбрӣк ’збан для вады’, балг. ибри́к ’збан для ўмывання’, макед. ибрик ’збан’; тур. ibrik < перс. ābrīz (з āb ’вада’ і rithen ’ліць’). Гэта пасудзіна мела першапачаткова рытуальнае значэнне ў мусульманскім рэлігійным абрадзе, гл. Слаўскі, 1, 452; Скок, 1, 704; БЕР, 2, 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кіпяці́ць, ‑пячу, ‑пяціш, ‑пяціць; незак., што.
Награваць вадкасць так, каб яна кіпела; даводзіць да кіпення. Кіпяціць ваду. / Пра пасудзіну, у якой награваюць вадкасць да кіпення. Кіпяціць чайнік. Кіпяціць самавар. // Трымаць, варыць у кіпячай вадкасці. Кіпяціць бялізну.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)