няўжо́, часц. пыт.
Ужыв. ў пытальных сказах у знач.: хіба? ці магчыма?
Н. ён згадзіўся? Н. гэта праўда?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пахі́ба ж., обл., см. хі́ба I
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уляжа́ць, уляжу́, уляжы́ш, уляжы́ць; уляжы́м, улежыце́, уляжа́ць; уляжы́; зак.
Тое, што і улежаць.
Хіба доўга ўляжыш на такім сонцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ра́зве
1. част. вопросительная а) (неужели) хі́ба, няўжо́;
ра́зве э́то возмо́жно? хі́ба (няўжо́) гэ́та магчы́ма?; б) (может быть) разг. ці не, хі́ба;
ра́зве пойти́ в теа́тр? ці не (хі́ба) пайсці́ ў тэа́тр?;
2. част. ограничительная, разг. хі́ба;
ра́зве что за́втра прие́дет хі́ба што за́ўтра прые́дзе;
3. союз а) условно-противительный (если, если только) хі́ба;
непреме́нно приду́, ра́зве заболе́ю абавязко́ва прыйду́, хі́ба захварэ́ю; б) уступительно-ограничительный (может быть, только…, не считая того, что…) хі́ба, хі́ба то́лькі;
ти́хо, ра́зве и́зредка сова́ прокричи́т ці́ха, хі́ба (хі́ба то́лькі) зрэ́дку кры́кне сава́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
о́й ли межд., разг. няўжо́, хіба́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
а́ли союз уст., обл. ці, ці ж, ці не; або́; (в начале вопросительного предложения — ещё) хі́ба; хіба́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
про́мах, -у, мн. -і, -аў, м.
1. Удар, выстрал міма цэлі.
Біць без промаху.
2. перан. Памылка, хіба.
Зрабіць п.
◊
Не промах хто (разм.) — пра чалавека кемлівага, лоўкага.
Гэты хлопец не п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Сіхібо́ ‘магчыма’ (беласт., Ніва, 1995, 28 мая), сіхі́бо ‘мо, можа быць’ (Чэрн.), сыхыба́, сыхы́б ‘хіба’ (драг., З нар. сл.). Магчыма, спалучэнне ўказальнага займенніка сі (гл. сей) і злучніка хіба (гл. хіба). Параўн. сыба́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ла́сне ’няўжо, ці, хіба, уласна’ (Сцяшк., Др.-Падб., КТС), ласьня ’хіба’ (Янк. Мат.). Запазычана са ст.-польск. właśnie, włośnie ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Слі́ба (сьлі́ба) ‘хіба’ (Яўс.), ‘хіба’ і ‘каб’ (Бяльк.). Гл. сіба ‘тс’ з няяснай заменай слі‑/хі‑, аднак параўн. слі́паць/хлі́паць ‘хныкаць’ (ТС). Першую частку можна атаясаміць з укр. сли < если́, рус. е́сли ‘калі’ (< *jestьli), аднак семантыка пярэчыць такому збліжэнню. Гл. сіхібо, хіба (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)